Petrochemiereus Ineos kondigde in 2019 Project One aan, de bouw van een grote en naar eigen zeggen veel duurzamere ethaankraker in de haven van Antwerpen die gepaard gaat met een van de grootste investeringen die dat gebied in lange tijd heeft gezien: € 3 miljard om precies te zijn. Halverwege juli 2022 moesten de eerste voorbereidende werkzaamheden beginnen. De verwachting is dat de fabriek in 2026 operationeel is. Maar de advocaten van ClientEarth en dertien andere ngo’s willen daar een stokje voor steken, omdat ze grote milieu- en klimaatgevaren zien en vinden dat de risico’s onvoldoende zijn onderzocht.

ClientEarth-advocaat Tatiana Luján vertelt in het persbericht dat dit soort investeringen een ‘plan b’ zou zijn van de fossiele industrie. Het is ‘een alternatief verdienmodel om deze sector in leven te houden en fossiel gas aan te wenden voor de productie van plastic. (…) Dit soort projecten hebben zowel lokaal als wereldwijd verwoestende effecten op het milieu en klimaat. De kunststoffen die in deze installaties worden geproduceerd, stoten in elke fase van hun levenscyclus CO₂ uit. Het is deze “slow burn”-factor van plastic die nog steeds niet in de rekenmodellen wordt meegenomen. In plaats van dit uitzonderlijk destructieve en onnodige project tegen te houden, heeft de overheid het juist met open armen verwelkomd. (…)’

Doel van de advocaten is nu om de afgegeven vergunning in te laten trekken. Ze vinden namelijk dat de Vlaamse autoriteiten het project te vroeg hebben goedgekeurd zonder volledige assessment van de impact en ‘dat ze daarmee zowel in strijd met de Belgische als de Europese wetgeving hebben gehandeld’.

Stikstofcrisis

Al eerder, in 2020, trok ClientEarth aan de bel. Voor Project One moet namelijk een stuk bos gekapt worden dat vlakbij de Antwerpse haven is gelokaliseerd. Het lukte in eerste instantie om Ineos tegen te houden, maar het bedrijf kreeg tóch toestemming van de regering. Reden kan zijn dat Ineos het bos van 22 hectare wil compenseren met 55 hectare bos elders in Vlaanderen.

Maar de huidige aantijging is andere koek: ook de ‘stikstofuitstoot’ zou ernstig onderschat worden, en ‘de lekkage van plastickorreltjes [nurdles] naar het milieu is onvoldoende onderzocht’. Benjamin Clarysse, projectcoördinator van de Bond Beter Leefmilieu: ‘Gezien de huidige stikstofcrisis in Vlaanderen en de veelbesproken gevolgen voor de Vlaamse landbouw, valt niet uit te leggen dat INEOS onze regio opzadelt met weer een nieuw, stikstofuitstotend project. De cumulatieve gezondheidseffecten van Project One zijn onvoldoende onderzocht en er is grote onduidelijkheid over de te verwachten stikstofemissie.’

Volledig CO₂-neutraal

Op de website van Project One claimt Ineos zoveel mogelijk met de omgeving en het milieu rekening te willen houden. De toekomstige fabriek wil het bij het kraakproces vrijkomende waterstofgas gebruiken als brandstof, zodat minder fossiele brandstof nodig is voor de aandrijving van de kraker. Het streven is om in 2036 volledig CO₂-neutraal te zijn door onder andere van groene waterstof en groene stroom gebruik te maken. Maar al bij het operationeel worden van de fabriek in 2026 zal de CO₂-uitstoot minder dan de helft zijn van de beste 10% Europese stoomkrakers, zo beweert het bedrijf.

Wat Ineos op diezelfde website ook zegt, is dat het bedrijf helemaal geen plastic pellets maakt. Het eindproduct (etheengas) is zoals de naam al aanduidt een gas en wordt voor het grootste gedeelte via pijpleidingen vervoerd. Van nurdles zal dus waarschijnlijk geen sprake zijn. Een ander belangrijk detail is de oorsprong van het ethaan (waar de milieuorganisaties niet over spreken): het gas komt vermoedelijk uit Amerikaans schaliegas. Voordat dat bruikbaar is, moet je de ethaanfractie uit schaliegas halen. Normaal wordt dat gewoon verbrand, maar nu wil Ineos dat dus gaan gebruiken in de kraker.

Vergunningsvernietiging

Ondanks dat zegt Maria Westerbos, directeur van Plastic Soup Foundation: ‘De bestaande industrie in de Antwerpse haven zorgt nu al voor een enorme nurdle-vervuiling. Hier lijden niet alleen de natuur, de dieren en de menselijke gezondheid in België onder, maar ook die in Nederland. Het gebrek aan handhaving is duidelijk zichtbaar in de wateren en op de oevers van beide landen en dit probleem zal met de komst van Project One alleen maar groter worden.’

Een verzoek tot vernietiging van de Project One-vergunning is bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen ingediend tegen het Vlaamse Gewest. In eerste instantie wordt de Vlaamse overheid hiervan op de hoogte gesteld en uiteindelijk volgt er een hoorzitting, aldus het persbericht.

Geen enkele zaak is echter zo simpel als het aan het oppervlak lijkt. Zodra we meer weten over de rechtszaak, wanneer die zal plaatsvinden en wat de gevolgen zullen zijn voor Ineos, houden we je via de nieuwsbrief op de hoogte.