Op de website van groothandel Tektik.eu staat bij alle bekende inktmerken met rode letters: ‘Deze inktset voldoet niet aan REACH’. Er is welgeteld één merk dat op dit moment met een zwarte en een witte inkt wel een groen vinkje heeft verdiend. Deze inkten bestaan grotendeels uit water en koolstof of titaniumdioxide. De vraag naar deze REACH-OK inkt is groot, en dus zijn ze uitverkocht. Het is bovendien een spreekwoordelijke druppel, want voor de rest van het kleurengamma is nog geen alternatief beschikbaar.

Cosmetica vs. tatoeage-inkt

Voor veel Nederlandse tatoeëerders komt het als een schok: hun inktvoorraad is per 4 januari onbruikbaar geworden, en alternatieven zijn nog niet in de handel. Na moeizame jaren met corona-lockdowns beginnen ze met lege handen het nieuwe jaar. Toch zou deze wetswijziging niet helemaal als een verrassing moeten komen. Europese beleidsmakers discussiëren namelijk al sinds 2015 over strengere regels die het risico op huidirritatie, allergie en de blootstelling aan kankerverwekkende stoffen moeten terugdringen.

De Europese markt voor tatoeage-inkt was tot nu toe vrijwel ongereguleerd, in tegenstelling tot bijvoorbeeld cosmetica en haarverf, waarin zware metalen, carcinogene stoffen of allergene verbindingen uit den boze zijn. Het bijzondere van deze situatie was dat die verbannen ingrediënten in make-up op milligramschaal met een tatoeage-naaldje nu juist ín de huid werden gebracht.

Verbannen ingrediënten in make-up worden met een tatoeage-naaldje ín de huid gebracht

Onderzoek in opdracht van ECHA liet een paar jaar geleden zien dat veel felgekleurde tattoo-inkten azo-pigmenten bevatten. Op zich zijn die niet allemaal extreem giftig of carcinogeen, maar onder invloed van UV-licht kunnen ze afbreken, en de aromatische amines die daarbij vrijkomen zijn wel kankerverwekkend. Bovendien weten medici inmiddels dat inktdeeltjes niet honkvast in de huid blijven zitten. Een percentage gaat aan de wandel, en artsen zien soms tijdens operaties opvallende, door inkt gekleurde lymfeklieren.

Complex en onoverzichtelijke regels

Een andere zorg vormden verontreinigingen. Veel tatoeage-pigmenten worden geproduceerd voor andere, laagwaardige industriële doeleinden, zoals autolak, plastics en het verven van kleding. De zuiverheidseisen in die sectoren zijn niet heel stringent, waardoor die pigmenten vaak organische verontreinigingen en zware metalen bevatten. Verder zit in zwarte inkten naast industrieel koolstofpoeder (carbon black) soms opvallende hoge concentraties polycyclische aromaten (PAKS).

De nieuwe REACH-regels voor tatoeage-ingrediënten zijn complex en onoverzichtelijk. De uitgebreide tekst verwijst bijvoorbeeld door naar Europese cosmeticaregelgeving. Opgeteld wordt zo het gebruik van vierduizend stoffen gereguleerd. Dat is het duidelijkst zichtbaar in appendix 13 van de regelgeving. Daarin staat een lijst met stoffen met een concentratielimiet in tatoeage-inkt. De nikkel-, chroom- en PAK-concentratie mag bijvoorbeeld niet boven de 0,00005% uitkomen. Voor een lange lijst azo-kleurstoffen ligt de limiet op 0,1%.

Bovenop de chemische beperkingen zijn ook nieuwe etiketteringsregels van kracht. Ingrediënten, percentages en allergie-waarschuwingen zijn verplicht, net zoals vermelding van het lotnummer van een partij inkt. Inkt-fabrikanten moeten kortom op zoek naar betrouwbare grondstofleveranciers, en een administratie bijhouden met de analytische status van partijen inkt en gebruikte ingrediënten.

Emulsies

Tatoeage-inkten bevatten meer dan alleen pigment: het zijn waterige emulsies van pigment-deeltjes plus diverse toevoegingen die zorgen voor emulgering, houdbaarheid en soepele verwerking. Ook die extra ingrediënten zijn aan dezelfde regels gebonden. Oude inkten bevatten bijvoorbeeld isopropanol als toevoeging, en deze stof is wegens risico op ernstige oogirritatie verboden in cosmetica, en daardoor nu ook in tatoeage-inkt. Volgens Tektik is dat een triviale reden waarom alle oude inkt in de prullenbak kan.

De tatoeage-sector en klanten moeten lijdzaam afwachten wanneer fabrikanten met REACH-OK inkten komen. Groothandel Tektik vraagt klanten ondertussen vooral niet te bellen of te mailen. ‘We weten dat Eternal, Intenze, World Famous en Silverback bezig zijn met de laatste testfase van een (gekleurde) REACH conforme inkt. We hebben echter geen termijn gekregen en op onze mails krijgen we geen antwoord of slechts een droge ‘We zijn ermee bezig’.’