Aan een combinatie van drie eiwitten in de urine kun je vroege stadia van alvleesklierkanker in negen van de tien gevallen herkennen. Dat opent voor het eerst de mogelijkheid om risicogroepen systematisch te screenen, schrijven onderzoekers van Queen Mary University in Londen in het tijdschrift Clinical Cancer Research.

Het grootste nieuws is wellicht dat het er maar drie zijn. Een paar jaar geleden voorspelde een statisticus dat je naar minstens 40 biomarkers zou moeten kijken. Aan de andere kant is ook wel geopperd dat je aan één eiwit genoeg hebt, maar van dat onderzoek is sindsdien niets meer vernomen.

De drie eiwitten LYVE-1, REG1A en TFF1 werden gevonden door urinemonsters van 192 patiënten met een vroeg stadium van alvleesklierkanker te vergelijken met die van 87 gezonde vrijwilligers, 92 lijders aan chronische pancreatitis (dat is geen kanker, maar een ontsteking) en 117 patiënten met uiteenlopende lever- en galblaasproblemen. Alledrie de concentraties blijken alleen bij alvleesklierkanker sterk verhoogd. Bij pancreatitis, dat er qua symptomen sterk op lijkt, zie je slechts een lichte verhoging.

In de huidige situatie zie je meestal pas symptomen als de tumor al is uitgezaaid en er eigenlijk niets meer aan te doen is. In het Verenigd Koninkrijk is de kans om de diagnose vijf jaar te overleven iets van 3%, en dat cijfer is al 40 jaar niet veranderd. In de weinige gevallen dat de tumor in het vroegste stadium wordt ontdekt, is de overlevingskans echter 60%.

Om het te bevestigen wordt nu gezocht naar bewaard gebleven ‘oude’ urinemonsters (denk aan 5 tot 10 jaar oud) van mensen die toen nog gezond waren maar inmiddels alvleesklierkanker hebben ontwikkeld. Dat moet duidelijk maken op welk moment de eiwitconcentraties precies beginnen te stijgen.

Wat die eiwitten precies met de aandoening te maken hebben, is overigens nog een raadsel. REG1A is de enige van het drietal met een duidelijke link naar de alvleesklier. Maar TFF1 heeft te maken met herstel van epitheelcellen en recent is gesuggereerd dat alvleesklierkanker te maken heeft met kapot epitheel, dus wellicht…

bron: Pancreatic Cancer Research Fund