Jonge mensen kunnen de komende jaren veel leren over fotonica in zogenoemde fablabs. Het EU-project Phablabs 4.0 gaat daarvoor zorgen.

De Europese Commissie noemt fotonica een ‘sleuteltechnologie voor de toekomst’ en trok er onlangs € 1,5 miljoen subsidie voor uit om de komende generatie uitvinders en ontwikkelaars meer vertrouwd te maken met de technologie van het licht. Ze koos ervoor dit niet te doen via het onderwijs, met zijn reeds volle curricula, maar via het groeiende netwerk van fablabs. Fablabs zijn open werkplaatsen met hightechfaciliteiten waarin mensen met interesse in technologie eigen ideeën en ontwerpen daadwerkelijk kunnen uitwerken.

Sinds december 2016 is een consortium van elf fotonica-onderzoeksgroepen in tien EU-landen onder de naam Phablabs 4.0 ermee bezig. Het ‘4.0’ staat voor de vierde industriële revolutie: de koppeling tussen de digitale en de fysieke wereld. In Neder­land neemt de opticagroep van Paul Urbach, hoogleraar aan de TU Delft, de uitvoering van het project voor zijn rekening. Het Photonics Team B-Phot van de Vrije Universiteit Brussel coördineert Phablabs 4.0.

‘Wij gaan de fotonica binnenbrengen bij de Fablabs’, vat Tine de Pauw, outreach-medewerker van B-Phot, het project kernachtig samen. ‘Bij fablabs denken mensen nu vooral aan kunststoffen en elektronica bewerken. In de werkplaatsen zijn behalve allerlei elektronica ook vaak apparaten als een lasersnijder en een 3D-printer aanwezig. Maar voor veel gebruikers is fotonica als kennisgebied een onbekend terrein.’

Workshops

Elk van de elf onderzoekspartners ontwikkelt drie workshops die zij in fablabs gaan verzorgen. Voor kinderen tot 14 jaar, voor scholieren tot 18 jaar en voor ondernemende jonge mensen boven de 18. Eind mei zijn alle workshops klaar voor een eerste interne testfase, die tot maart 2018 duurt.

‘Je kunt een schat aan informatie overbrengen’

‘Voor de jongste doelgroep hebben wij bijvoorbeeld een workshop ontwikkeld waarmee kinderen een meegebrachte teddybeer in verschillende kleuren lichtgevend kunnen maken met optische vezels en een RGB-led’, vertelt De Pauw. ‘Het is heel simpel, maar je kunt een schat aan informatie over optische vezels, leds, kleurenmenging, enzovoort overbrengen.’

Ook heeft elke onderzoekspartner een challenger project om jongeren een technologische uitdaging te laten aanpakken met kennis en technieken uit de fotonica. ‘Onze challenger begeeft zich op het gebied van li-fi’, verklapt De Pauw alvast. ‘Wij dagen jongeren uit om de bestaande lichtarmaturen in het verkeer te gebruiken om communicatiesystemen tot stand te brengen.’

Om de workshops en projecten te ondersteunen en gebruikers van de fablabs breed te faciliteren, ontwikkelt en distribueert Phablabs 4.0 daarnaast fotonicatoolkits voor de fablabs. De fablabs kunnen zo beschikking krijgen over een 3D-printer die transparante objecten, zoals lenzen, kan printen.