Op welke thema’s moet het Nederlandse batterijonderzoek zich focussen? Welk deel van de recycling moet hier plaatsvinden? Hoe kunnen we in de overkoepelende keten wederzijdse afhankelijkheid creëren met andere landen? Dat zijn vragen waar het Battery Competence Cluster (BCC) zich mee bezighoudt. Het is een onafhankelijke organisatie die bedrijven, kennisinstellingen en de overheid met elkaar verbindt op het onderwerp batterijtechnologie. Ze onderhoudt het netwerk en maakt in samenwerking met die partijen roadmaps voor de Nederlandse batterijketen. Dat moet voor Nederland een sterkere positie op de internationale batterijmarkt opleveren. 

Afgelopen juni werd het voorstel van BCC voor het Nationaal Groeifonds goedgekeurd. Het is een acht jaar lopend programma met een totale omvang van €750 miljoen, waarvan €296 miljoen van het Groeifonds afkomstig is. Hiermee moet Nederland zichzelf minder afhankelijk maken van schaarse grondstoffen en kansen op het gebied van duurzame en circulaire batterijen aangrijpen. Rutger van Poppel is coördinator van dit programma. Hij is sinds het begin bij het BCC betrokken en heeft de aanvraag voor het Groeifonds grotendeels geschreven.  

‘Ongeveer tachtig procent van onze tijd gaat in de roadmaps zitten’, zegt Van Poppel. ‘We focussen op vier thematische gebieden, gebaseerd op de sterktes van het Nederlandse ecosysteem: recycling van materialen, nieuwegeneratie batterijcellen, heavy-duty mobiliteit en stationaire systemen. In de roadmaps bepalen we waar we naartoe moeten om internationaal onderscheidend te zijn.’ 

Serieuze leverancier 

Van Poppel noemt het eerste thema – recycling – als voorbeeld. BCC haalt input op bij alle partijen en organiseert strategische sessies waarbij ze hun gezamenlijke behoeftes en belangen bepalen. Er zijn in Nederland veel batterijen in omloop, omdat we veel elektrische voertuigen hebben, dus er is een stapel afgeschreven batterijen in aantocht. ‘Op dit moment is er geen batterijrecycling in Nederland. Moeten we dat wel willen? Wat is de noodzaak en wat zijn de kansen? We kwamen tot de conclusie dat de eerste verwerkingsstappen, de zogenoemde black mass-productie, in elk geval in Nederland moet plaatsvinden. Daarin versnipper je de batterijen, waarna je ze makkelijker kunt vervoeren.’ De volgende stap, het terugwinnen van zuivere metalen, zou ook in Nederland kunnen omdat de chemische kennis aanwezig is. Maar dan moeten er wel bedrijven zijn die het op grote schaal gaan doen. ‘Het is nog niet duidelijk of we dat gaan kunnen.’  

‘Wachten, niets doen en hopen helpt ons ook niet verder, daarom moet een organisatie als BCC de sector faciliteren’  

Het Nationaal Groeifonds eist onder meer dat een aanvraag bijdraagt aan het duurzaam verdienvermogen van Nederland. Volgens Van Poppel hebben we een hoop unieke partijen die marktposities in batterijtechnologie zouden kunnen realiseren. ‘Bijvoorbeeld bedrijven die duurzamere en betere cellen maken dan de huidige lithiumionbatterijen, start-ups als Lion-volt, Leydenjar en E-magy. Wij willen ze helpen opschalen, zodat ze van start-up uitgroeien tot een serieuze leverancier aan grote fabrieken.’ Een simpeler voorbeeld is heavy-duty batterijen. ‘DAF verkoopt nu trucks omdat ze een unieke verbrandingsmotor hebben. Hoe beter ze een vervangende batterij maken, hoe meer ze kunnen verkopen.’ 

Bij recycling zal het cluster zich in eerste instantie richten op batterijen die nu al in grote getale rondgaan. Van Poppel: ‘Het duurt nog een tijd voordat de nieuwe generatie zulke volumes bereikt. Maar als je nu kennis opbouwt over recycling, kun je je processen ook op tijd aanpassen op die nieuwe generatie.’ Het is natuurlijk niet helemaal helder welke projecten wel en niet gaan werken. ‘Maar wachten, niets doen en hopen helpt ons ook niet verder. Daarom moet een organisatie als BCC de sector faciliteren.’ 

Strategische sleutelposities 

De meeste projecten die onder de aanvraag bij het Nationaal Groeifonds vallen zullen volgend jaar starten. BCC gaat de voortgang continu monitoren om te zien of de ontwikkelingen leiden tot strategische sleutelposities. Zo willen ze uiteindelijk in de hele batterijketen wederzijdse afhankelijkheid met andere landen realiseren. ‘We moeten het geld optimaal besteden. Als we zien dat ontwikkeling X meer kans maakt op zo’n sleutelpositie dan ontwikkeling Y, maken we keuzes waar we in blijven investeren. Het is op een bepaalde manier een competitie tussen de partners, maar de echte concurrent is de internationale stand van ontwikkelingen. We bekijken na twee tot vier jaar welke projecten nog steeds kansrijk zijn.’ 

‘Door aan te sluiten op één strategie gaan we optimaal om met de middelen’ 

Van Poppel heeft veel vertrouwen in de kansen van Nederland om componenten of apparatuur aan te leveren voor een nieuwe generatie cellen. De universiteiten werken momenteel heel nauw samen aan onder meer natriumionbatterijen. ‘Dat is nu nog een vergezicht, maar het is bijzonder dat de universiteiten van Twente, Delft, Eindhoven en Groningen hun krachten bundelen. Wellicht komt daar de uitvinding uit die een sleutelpositie kan opleveren.’ 

Van Poppel zou graag zien dat academici zich aansluiten bij de meerjarenstrategie van Nederland. Investeren in batterijonderzoek dat totaal niet in lijn is met het programma zou zonde zijn, vindt hij. ‘Het is de enige manier waarop we als Nederland mee kunnen doen in het geweld. We zijn geen China of Duitsland, waar ze miljarden investeren. We zijn klein en innovatief, maar het geld klotst niet tegen de plinten. Door aan te sluiten op één strategie, gaan we optimaal om met de middelen.’