Freelance wetenschapswatcher, noemt Hetty Helsmoortel zichzelf. ‘Iemand die geld verdient met het kijken naar wetenschap en het vertalen van de nieuwste stromingen naar een groot publiek.’ Onlangs verscheen haar eerste boek, De geknipte genen, waarin ze de CRISPR-editingtechniek naar eigen zeggen zo probeert uit te leggen dat haar grootmoeder het kan begrijpen.

Vragen stellen

Voor haar specialisme, kankerdiagnostiek, hoefde ze zelf nooit te crisperen. Waarom dan dit onderwerp? ‘Anderhalf jaar geleden raakte het in een stroomversnelling toen He Jiankui de eerste twee designer babies op aarde zette. Ik vond het mijn taak om aan iedereen uit te leggen: waar gaat dit over en welke vragen moeten we ons daarover stellen?’

Geldt dat niet voor meer technologieën? ‘Ja, afdalen naar het niveau van het grote publiek is niet veel wetenschappers gegeven. Ik merk ook dat sommigen er het belang niet van inzien. Die denken: laat mij maar mijn technologie ontwikkelen, daarna moeten mensen maar beslissen of ze ermee behandeld willen worden. Ik denk dat we als maatschappij die discussie moeten voeren voor het zo ver is.’

Helsmoortel rondde in 2007 een biotechnologische master af in Gent en rolde bijna meteen door naar een PhD. ‘Maar ik voelde me daar niet gelukkig’, zegt ze achteraf. ‘Ik besloot een oude droom na te jagen en actrice te worden. Na twee jaar toneelschool begon ik de wetenschap weer te missen en ben ik teruggekeerd.’ In 2016 doctoreerde ze alsnog en ging door als postdoc. ‘En toen begon dat andere weer te kriebelen, om voor het publiek te staan en mensen te boeien met verhalen. Toen heb ik de wetenschapscommunicatie ontdekt.’

Ze won wedstrijden op dat gebied, werd geïnterviewd voor de radio en kwam in beeld bij het VRT-actualiteitenprogramma De Afspraak, dat een huiswetenschapper zocht. ‘En zo is de bal aan het rollen geraakt. Ik kan nu met mijn twee passies tegelijk bezig zijn. Dat is een geluk dat ik elke dag opnieuw ervaar.’

Te traag

Zojuist is ze vertrokken bij de universiteit. ‘Ik ben geen toponderzoeker’, geeft ze toe. ‘In het labo ben ik niet de beste, en het gaat voor mij te traag.’ En van haar vele andere activiteiten kan ze inmiddels leven. Bijna dagelijks geeft ze een lezing over haar boek. Daarnaast verzorgt ze podcasts over wetenschap en is ze mede-organisator van het openluchtfestival Sound of Science, dat dit voorjaar voor de derde keer doorgaat en zichzelf afficheert als ‘van de pot gerukt, maar dan op een wetenschappelijk verantwoorde manier’.

Met workshops, debatten, voordrachten en experimenten richt het zich primair op wetenschapsgeïnteresseerde volwassenen, verduidelijkt Helsmoortel. ‘Ik wil het verhalende, het menselijke aspect er in brengen om het zo verteerbaarder te maken. En het lijkt aan te slaan.’