Timothy Caulfield onderzocht in de afgelopen decennia hoe gezondheidswetenschappen worden vertaald naar het algemene publiek, en welke rol desinformatie daarbij speelt. In de tussentijd is hij zelf ook een enthousiaste wetenschapscommunicator geworden. Hij schreef verschillende populairwetenschappelijke boeken over gezondheid en was de presentator en co-producer van de documentaire A User’s Guide to Cheating Death. Caulfield: ‘Ik denk dat het erg belangrijk is om het publiek te betrekken bij wetenschap, en mensen te vertellen hoe wetenschap werkt. Maar het is soms een mijnenveld.’ C2W | Mens & Molecule sprak hem alvast en kreeg een voorproefje van wat we kunnen verwachten tijdens zijn plenaire presentatie op IUPAC | CHAINS 2023. 

Waarom ben je eigenlijk de interactie tussen gezondheidswetenschappen en het algemene publiek gaan onderzoeken?  

‘Aan het begin van mijn carrière ontdekte ik dat veel beleid niet is gestoeld op wetenschappelijk bewijs. Hierdoor ging ik verder kijken naar wat voor bewijs er dan wel gebruikt wordt bij het maken van beleid, en hoe wetenschap hierin gerepresenteerd is. Ik was meteen gefascineerd, want er spelen zo veel factoren een rol in deze processen, zeker in gezondheidswetenschappen. Ook dingen die je niet meteen verwacht, zoals popcultuur en beroemdheden. 

Het is een erg interessant vakgebied, dat nog meer in de aandacht kwam toen de pandemie begon. Medische desinformatie was er natuurlijk ook daarvoor al, en die werd in de laatste tien jaar steeds algemener en invloedrijker, maar de pandemie versterkte het probleem. Ik ben blij dat ik mag samenwerken met wetenschappers uit verschillende vakgebieden om dit probleem van allerlei kanten te ontrafelen.’ 

Werk je ook weleens samen met chemici? 

‘Jazeker, want een heleboel problemen met desinformatie in de gezondheidswetenschappen komen doordat mensen de chemie erachter niet begrijpen. Chemofobie en een buitenproportionele angst voor giftige stoffen zijn onderwerpen waar ik veel onderzoek naar heb gedaan. Samen met verschillende chemici probeer ik die desinformatie te ontkrachten.’ 

Ga je tijdens IUPAC | CHAINS 2023 ook fabels ontkrachten? 

‘Mijn voornaamste doel is het publiek te laten zien hoe desinformatie zo’n grote uitdaging is geworden, en welke krachten dit hebben veroorzaakt. En ik wil de bezoekers ook graag wat manieren geven om terug te vechten. Want het voelt misschien niet altijd zo, debunking werkt echt! We leren meer en meer hoe we desinformatie kunnen bevechten, en er worden ook steeds meer middelen ingezet om dit voor elkaar te krijgen. Dat is goed nieuws. Ik ben een optimist, en ik denk dat we het verspreiden van dit soort fabels kunnen bestrijden door het publiek erbij te betrekken, en mensen te leren hoe wetenschap werkt, met strategieën zoals prebunking [het spotten van onjuiste claims, red.] en kritisch denken.’ 

Jij betrekt het publiek al vaak bij je onderzoek; waarom doe je dan naast je onderzoek ook aan wetenschapscommunicatie?  

‘Het is gewoon heel leuk. Ik houd ervan, ik vind het leuk om te schrijven en om samen met creatieve mensen nieuwe manieren te ontdekken om wetenschappelijke informatie naar het publiek te brengen. Gelukkig zien steeds meer mensen en instituten in hoe belangrijk het is om het publiek te betrekken, het liefst op een respectvolle manier.’ 

Sommige onderzoekers vinden het wel spannend met het brede publiek in contact te treden. Heb je tips voor hen?  

‘Ik snap dat niet iedereen het kan, maar als je het toch wilt proberen, begin dan klein. Kies een heel klein onderdeel van je onderzoek waar je met passie over kunt praten of schrijven, en werk dat uit. Die kleine onderwerpen werken vaak het beste. Een goed voorbeeld hiervan is het Twitter-account Justsaysinmice. Het enige wat deze persoon doet is aangeven wanneer de media niet vertellen dat een bepaalde studie in muizen is gedaan en niet in mensen – wat natuurlijk een groot verschil kan maken. 

Soms kun je wel nare reacties krijgen, vooral als je werkt met onderwerpen die mensen kennen en waarover ze een mening hebben. Ik krijg zelf bijvoorbeeld veel haatmail. Dus als je zelf de stap niet durft te nemen, zorg dan in ieder geval dat je collega’s die wel iets doen ondersteunt. Instituten en subsidieverstrekkers kunnen hier ook een grote rol in spelen door mensen die iets ondernemen, te ondersteunen en aan te moedigen. Maar uiteindelijk gaat het er vooral om dat je lol hebt. Er is een fantastische groep wetenschapscommunicatoren op de wereld met veel energieke plannen en diverse stemmen, en het is erg leuk om daar onderdeel van uit te maken.’ 

Kijk je uit naar je bezoek aan Den Haag? 

‘Ja, ik kijk er erg naar uit! Het is erg fijn dat ik mag spreken voor een publiek dat op dezelfde golflengte zit, met mensen die snappen hoe belangrijk wetenschap is. Ik vind het ook erg leuk om weer naar Nederland te gaan, het is een mooi land. En ik ben vooral erg blij dat ik ook de kans krijg om Max Verstappen de Nederlandse Grand Prix te zien winnen in het weekend na de conferentie. Ik ben een grote fan van Max, dus ik kan niet wachten!’