Zure regen is mede de schuld van de bomen zelf. Tenminste, als de Finse onderzoekers gelijk hebben die dat vorige week in Nature suggereerden.

Zoals bekend is SO₂ uit uitlaatgassen een van de basisingrediënten van die zure regen. In de atmosfeer wordt SO₂ onder meer geoxideerd tot H₂SO₄ oftewel zwavelzuur. Die stof vormt weer areosolen die enerzijds de luchtkwaliteit negatief beïnvloeden, maar anderzijds zonlicht terugkaatsen en zo het broeikaseffect een beetje temperen.

Tot nu toe werd aangenomen dat die oxidatie van S⁴⁺ naar S⁶⁺ vooral het werk was van hydroxylradicalen, dus OH zonder ^-. Maar in de praktijk ontstaat er volgens recente metingen meer zwavelzuur inn de atmosfeer dan je op die manier kunt verklaren.

In een ongerept Noord-Fins dennenbos zijn nu metingen gedaan waarbij extra SO₂, gelabeld met de isotoop ³⁴S voor de herkenbaarheid, werd vermengd met een luchtmonster. Het mengsel werd door een 5 meter lange pijp geblazen. Bij de uitlaat werd met een massaspectrometer de H₂SO₄-concentratie bepaald.

Inderdaad bleek die hoger dan verwacht. Ook ’s avonds en ’s nachts, als er bij gebrek aan zonlicht heel weinig OH in de atmosfeer terecht komt, werd nog volop H₂SO₄ gevormd. Zelfs het actief wegvangen van de hydroxylradicalen door injectie van propaan zette het proces niet stop.

Conclusie: er moet nog een oxidant in het spel zijn, of een mengsel van oxidanten. Voorlopig noemen ze het X.

Helemaal zeker weten de onderzoekers het nog niet, maar ze vermoeden dat X ontstaat uit alkenen zoals limoneen en alfa-pineen, zogeheten monoterpenen die van nature door bomen worden afgescheiden. Belangrijk bewijs daarvoor is dat de massaspectrometer heel duidelijk H₂SO₄ meet wanneer je wat vers gesneden naaldboomtakken naast de inlaat legt.

Begin dit jaar werd in Science gemeld dat zulke alkenen met ozon kunnen reageren tot zogeheten Criegee-biradicalen, en dat die radicalen veel sneller snel SO₂ in H₂SO₄ kunnen omzetten dan verwacht. Waar de alkenen dan vandaan moesten komen werd er toen niet bij vermeld. Dat de bossen er verantwoordelijk voor zijn, is misschien het laatste ontbrekende puzzelstukje.

Gezien dat dempende effect van zwavelzuur-aerosolen op het broeikaseffect lijkt het intussen minder slim om die bomen dan maar om te zagen.

bron: Nature, C&EN