‘Maar waaróm moet ik me dan zo vaak wassen?’ Mijn tienjarige dochter kijkt me verontwaardigd aan. Volgens haar is het pas tijd om te wassen als ze last krijgt van jeuk. Volgens mij is het al nodig als haar haren in vettige slierten om haar gezicht vallen, maar was persoonlijke hygiëne niet ook gezond?

Mijn vader is uit hetzelfde hout gesneden als zijn kleindochter. Zijn kleinkinderen vertelt hij graag hoe hij in de jaren vijftig, op de boerderij, eens per week in de wasteil stapte. Als oudste van tien kinderen mocht hij pas badderen als alle kleintjes al waren geweest. Tussentijds werd het water niet verschoond, dus wat hem betreft is douchen in geval van jeuk het summum van persoonlijke hygiëne.

Het lijkt erop dat kinderen die zijn opgegroeid zoals mijn vader minder vaak last hebben van astma en andere problemen met het immuunsysteem. Wetenschappers denken dat dit iets te maken heeft met hun microbioom, de vele miljarden bacteriën, schimmels, gisten, virussen en andere eencelligen die ons lichaam bevolken. Zij trainen ons immuunsysteem door het bloot te stellen aan onschadelijke prikkels. Gebeurt dat te weinig, dan is de kans groter dat het niet adequaat reageert op andere prikkels en er ontstekingen ontstaan.

‘Wat mijn vader betreft is douchen in geval van jeuk het summum van persoonlijke hygiëne’

Baby’s krijgen de eerste bacteriën binnen via de mond, tijdens de geboorte. De duizend dagen die volgen, lijken van groot belang voor de weerstand voor de rest van het leven. Daarbij hoort uitvoerig gesabbel aan moeders borst, aan eigen en andermans vingers, aan huisdieren en aan rondslingerende voorwerpen in en om het huis. Zo raken kinderen stapje voor stapje gekoloniseerd door welwillend eencellig grut dat hen beschermt tegen aanvallen van vijandig gespuis van buitenaf.

Wat dit te maken heeft met een douchebeurt? Al te fanatiek ontsmetten van ons lichaam kan de beschermende dierentuin op onze huid uit balans brengen, vertelde een dermatoloog toen ik iets moest schrijven over zweetvoeten. Het lichaam zal dan vaak wat extra gaan zweten om de huid te voorzien van een nieuw laagje talg, broodnodig voor onze lichaamseigen bacteriën en schimmels. Wie al te hard poetst, maakt juist meer kans op eczeem en infecties en raakt zo van de regen in de drup.

Het nadeel van mijn beroep is dat ik mijn kinderen graag wetenschappelijk verantwoorde antwoorden geef. Wassen als het gaat jeuken is rijkelijk laat, maar ‘ongezond’ gaat toch wat ver.

Gelukkig is er nog een andere optie: ‘Omdat je stinkt.’