Als je ook maar een beetje het nieuws volgt, kan het je niet ontgaan zijn: de commotie rondom de zogenoemde bacteriofaagtherapie, een behandeling met virussen die bacteriën doodt. Is het echt zo mooi?

Op 20 oktober predikte tv-presentator Antoinette Hertsenberg in De Wereld Draait Door over de heilzame werking van de bacteriofaag, die uitkomst zou bieden aan patiënten die uitbehandeld zijn met antibiotica. Zo zou die een oplossing zijn voor de toegenomen antibioticaresistentie. De behandeling is heel simpel, want elke bacterie heeft een faag die haar kan aanvallen en kan laten exploderen.

Zaak voor C2W om opheldering te verschaffen in deze mediahype, want natuurlijk is het niet zo eenvoudig en ongenuanceerd. Wat Hertsenberg claimt als het voordeel ten opzichte van antibiotica, namelijk dat elke bacterie door een specifiek faagtype herkend wordt, is juist een groot nadeel voor het ontwikkelen van een therapie. Want een arts moet eerst weten welke bacterie de klachten van de patiënt veroorzaakt, voordat hij daar een geschikte faag op kan inzetten. Zie dat maar eens te achterhalen. En dan moet er nog een faag beschikbaar zijn voor die specifieke bacterie, en die is er niet altijd. Er is nog te weinig onderzoek naar gedaan om te kunnen claimen dat deze therapie werkt en überhaupt bij iedereen zal werken.

Superspreaders

Bovendien kan het middel ook erger zijn dan de kwaal. In januari publiceerden microbioloog Eric Keen en collega’s van de Washington University in open acces journal mBio over hun experiment. Zij lieten de darmbacterie E. coli door twintig verschillende faagtypes aanvallen. De meeste fagen vernietigden de bacteriën effectief, maar twee faagtypes lieten de plasmides van de bacteriën met rust. En die plasmides konden daardoor juist vrij in de omgeving komen en zo nog makkelijker hun resistente genen overdragen. Deze zogenoemde superspreaders zorgen dus voor nog meer resistente bacteriën, die op die manier bijdragen aan het probleem, aldus Keen.

Voorzichtigheid is hier dus geboden. Tja, dat kreeg Matthijs van Nieuwkerk niet te horen in de uitzending.

Samenspel

Natuurlijk is het wel goed dat er aandacht komt voor nieuw onderzoek in het antibioticaveld, want het is een feit dat jaarlijks wereldwijd zo’n 700.000 patiënten overlijden aan antibioticaresistentie. Ook microbioloog Remco Kort kan er niet omheen, en stelt oplossingen voor, in zijn boek over bacteriën in samenspel met de mens. Ik ben benieuwd welke kant het opgaat: nieuwe antibiotica, vaccins of toch de bacteriofaag. Laten we (ook) hopen op het laatste, want dan weten we hoe het zit en geven we patiënten geen valse hoop.