Hoe communiceer je effectief over grote wetenschappelijke ontdekkingen of ontwikkelingen op het gebied van de geneeskunde met een publiek dat content steeds meer consumeert in hapklare brokken?

Ik moest eraan denken naar aanleiding van de recentelijk opgelaaide discussie over vaccineren (meer hierover in de volgende edities), die eigenlijk niet te duiden is binnen de aandachtsspanne van de moderne nieuwsconsument, die dankzij de ‘twitterisering’ van het maatschappelijk debat is afgenomen tot 280 tekens. Voorwaar een opgave voor wetenschappers die gewend zijn te communiceren in lange presentaties en doorwrochte artikelen.

Als een nieuwsconsument verder kijkt dan twitter en een heus artikel leest in bijvoorbeeld een wetenschapsbijlage, is het vaak alleen een scan van koppen, intro’s en quotes, wat betekent dat die idealiter samen al een complete en genuanceerde boodschap moeten overbrengen. Een kop in de Volkskrant die luidt ‘Deze dokter adviseert: slik minder pillen’ (31 augustus) blijft hangen, en ik ben ervan overtuigd dat het bij sommigen bijdraagt aan het afwijzen van medicatie. ‘Ik las laatst iets in de Volkskrant over een arts die vindt dat we minder medicijnen moeten slikken!’ Een slecht idee voor iemand met borstkanker of diabetes.

Efficiënt communiceren over wetenschap in het algemeen en chemie in het bijzonder is een van de interesses van onze redacteur Arjen Dijkgraaf. Hoewel gezegend met het talent originele, pakkende koppen en twitterberichten te verzinnen, kijkt hij regelmatig met enige jaloezie naar de tot de verbeelding sprekende uithangborden van de fysica – Higgs, deeltjesversnellers en grootse Theorieën van Alles – die nauwelijks een leuke verpakking nodig hebben. In een recente column vraagt hij zich af waarom dat voor met name de chemie zoveel lastiger is en constateert vertwijfeld dat zelfs een zekere mediagenieke chemicus met aansprekend onderzoek over moleculaire autootjes niet ontdekt zou zijn door het grote publiek als hij niet een Nobelprijs had gewonnen.

Feringa is een welkom uithangbord voor de chemie. Maar hoe zorgen we ervoor dat we dat vliegwiel draaiende houden? De chemie heeft zo veel meer mooie verhalen te vertellen dan alleen dat van Feringa. Op welke manier bereiken we het grootste publiek, zonder de inhoud geweld aan te doen?

Misschien – heel misschien – moeten we dat laatste een heel klein beetje loslaten en niet altijd alle nuances zoeken. Ik herinner me vijftien jaar geleden een collega-onderzoeker die op tv was en zijn woorden verpakte op een voor het publiek aantrekkelijke manier, maar daarbij een beetje nuance uit het oog verloor. Eenmaal terug op zijn onderzoeksinstituut was hoon zijn deel.

Als we dat nou eens loslaten en erkennen dat communicatie tussen wetenschappers onderling en tussen wetenschappers en het publiek fundamenteel andere technieken vergt? Bondiger, prikkelender, visueler, interactiever én korter door de bocht. Misschien moeten we de nieuwsconsumenten iets meer vertrouwen en ervan uitgaan dat ze zich echt wel realiseren dat het complete verhaal wat genuanceerder ligt.