Sinds 1 januari heeft elke Nederlandse melkveehouder fosfaatrechten. Dit moet ervoor zorgen dat Nederland zijn fosfaatgebruik in toom gaat houden na een eerdere waarschuwing vanuit Brussel. België hoeft zich – vooralsnog – geen zorgen te maken. Ik hoop dat hiermee het slecht gekozen woord ‘fosfaatoverschot’ zijn uittrede doet. Het gaat namelijk om een fosfaattekórt.

Het is tekenend voor het gebrek aan besef dat broodnodige elementen als fosfor, dat je ook in kunstmest veelal in de vorm van fosfaat aantreft, niet per definitie voorradig zijn. De Europese Commissie liet het in 2017 nog optekenen als een van de meest kritische grondstoffen. Het bezwaar tegen die lijst is dat hij een blik op het verleden werpt (zie artikel ‘Economische grondstofstress’). En we hebben juist een blik vooruit nodig als we willen kunnen inzetten op recycling met oog op een onafhankelijkere aanvoer.

Dan komt het goed uit dat er een ‘overschot’ is in onder meer Nederland. Zo richt het Interreg-project Phos4You zich op fosfaat terugwinnen uit afvalwater. Dergelijke initiatieven moeten ervoor zorgen dat Europa uit de greep blijft van een land als China, dat actief zijn grondstoffen inzet als onderhandelingsmiddel in conflicten. Het geeft eens te meer aan dat het fosfaatprobleem een wereldwijde kwestie is, die afhangt van zo veel meer dan de feitelijke voorraad in de aardkorst.

De uit de hand gelopen CO₂-uitstoot trekt wel wereldwijd de aandacht, al zijn er mensen die zelfs dat probleem weten te ontlopen. In dit scenario tekent China voor de twijfelachtige eer om de grootste uitstoter te zijn van broeikasgassen, op de voet gevolgd door de VS. Al zegt president Xi Jinping een ‘fakkeldrager’ te willen zijn in dit milieu-issue, zo schrijft The Economist. Om die uitspraak meteen in perspectief te plaatsen: ‘De Chinezen zijn nog aan het uitwerken wat dit betekent.’

Eerlijk gezegd doet élk land precies hetzelfde, terwijl de klok gestaag verder tikt. Tegelijkertijd zou je zeggen dat het een kolfje naar de hand is van de chemische industrie om iets moois te doen met het CO₂-overschot. Zeker nu het duurzame energie binnen handbereik heeft om dit energievretende molecuul te bewerken. Het artikel ‘Grondstofdioxide’ laat echter zien dat de labschaal voorlopig nog regeert.

Tot die industriële schaal werkelijkheid wordt, moeten we de middenweg niet vergeten. Zo heeft plasma (zie artikel ‘Duurzaam door plasma’) het potentieel om zeker op kleine schaal stikstof vast te leggen en CO₂ om te zetten. Ik hoop op twee vliegen in één klap.

PS Dit is de eerste editie van ons vernieuwde tijdschrift. We hebben de frequentie aangepast en verleggen het accent van nieuws naar achtergronden. Voor wekelijks nieuws uit de wereld van de chemie en life sciences verwijzen we je graag naar onze website. Vragen of opmerkingen? Laat het ons weten via redactie@betapublishers.nl!