Nudging is een vriendelijke manier om gedrag bij te sturen. Een nudge is een duwtje in de goede richting. Bij voorkeur zonder dat je het doorhebt. Want als mensen íets vervelend vinden, naast commando’s en verboden, is het wel betutteling. Wij zijn tenslotte allemaal volledig autonome, onafhankelijk opererende individuen die niet zo beïnvloedbaar zijn als al die andere simpele geesten waar de wereld vol mee zit. Die kleinere borden in de kantine? Hebben wij niet nodig, maar al die andere mensen kunnen zich nou eenmaal niet beheersen. Dat er slechts één printer beschikbaar is voor het hele gebouw is vooral een kostenbesparing. Dat al onze collega’s hierdoor meer gaan bewegen is mooi meegenomen, maar wij bewegen uit onszelf wel genoeg.

Maar stel nou dat ook wij toch iets meer lijken op al die andere mensen dan we onszelf voorhouden. Stel. Zouden wij dan misschien ook een beetje gevoelig kunnen zijn voor duwtjes in de juiste richting? Zeker als het duwtje afkomstig is van mensen zoals wijzelf? Mensen met interesse in en kennis van de moleculaire wereld? En/of hebben wij daarom juist een extra verantwoordelijkheid om ook zelf actief te gaan nudgen? Dat suggereert chemicus Bruce Gibb, hoogleraar aan Tulane University, in een recent essay in Nature Chemistry. Juist chemici moeten zich zichtbaar inzetten voor duurzaamheid, vindt Gibb. Veel chemici durven zich niet heel actief uit te spreken over deze onderwerpen, omdat ze bang zijn voor jij-bakken. ‘Alle ellende waar we nu mee zitten komt door jullie chemici met al je energievretende, vervuilende processen. Stelletje planeetvernietigers.’ Die reactie. En tegen die aversie kun je wetenschapscommuniceren tot je een ons weegt, maar – zegt Gibbs – de olifant in het laboratorium is natuurlijk dat er wel een pietsie waarheid in die verwijten schuilt. Chemici staan nou eenmaal aan de basis van een heleboel producten en processen die ondertussen voor ongekend grote problemen zorgen.

En nee, chemici zijn er niet op uit om de boel naar de gallemiezen te helpen, maar we kunnen ook niet doen alsof we er geen rol in hebben gespeeld. Wat we wel kunnen doen is vanaf nu bewustere keuzes maken. Als chemicus, als burger, als consument. Wil je nog wel onderzoek doen naar/met moleculen en processen waarvan je weet dat ze ‘part of the problem’ zijn? Denk in het lab na over hergebruik en energiebesparing. Denk na over hoe je reist en wat je koopt. Verdiep je eens in de keuzes die je werkgever maakt en kijk of je daar invloed op kunt uitoefenen. Als chemici zich zo opstellen kan dat anderen over de streep trekken, denkt Gibbs. Niet met een opgeheven vingertje of misplaatste superioriteit, maar op een vriendelijke manier. Dan stimuleren we elkaar hopelijk en al die andere mensen meteen erbij. Be the nudge.