Geen wonder dat CRISPR-Cas alweer de Nobelprijs misliep. Maximaal drie personen kunnen hem delen, maar minstens vier hebben er voldoende recht op om te ruziën over de octrooien.

Van zo’n wespennest blijven ze in Zweden liever af. Alleen had zo’n Nobelprijs wel veel publiciteit opgeleverd. En dat is hard nodig voor een techniek die de gehele mensheid kan verknippen voor ze er erg in heeft.

Even ter herinnering: CRISPR-Cas is het bacteriële equivalent van antilichamen. Cas-enymen verknippen DNA aan de hand van CRISPR, een soort register van virussequenties. Bij hogere diersoorten kun je synthetisch RNA inzetten als doelzoeker om Cas een locatie naar keuze te laten verknippen. Je kunt zo ook extra DNA monteren en gebeurt dat in een eicel, dan is de aanvulling erfelijk. Nog extremer is gene drive, waarbij dat DNA ook de code bevat voor het Cas-systeem zélf. Na elke bevruchting wordt tevens de genetische bijdrage van de andere ouder verknipt, zodat het ongemodificeerde gen uiteindelijk uitsterft. Het is pas een paar jaar geleden ontdekt, maar de ontwikkelingen gaan ongekend snel. Volgens Jennifer Doudna, een van bovengenoemde vier, kan een eerstejaars er al mee overweg. Voor het eerst is een geoptimaliseerde designerbaby geen sciencefiction meer.

Experts maken zich grote zorgen. Edze Westra, die met zijn CRISPR-onderzoek een Heineken Young Scientist Award won, vreest bijvoorbeeld ecologische rampen. Wat als je met gene drive de malariamug uitroeit, terwijl die achteraf toch ergens goed voor blijkt te zijn? Westra hoopt nog dat het tegen is te houden. Doudna, die onlangs ook een Heineken­prijs mocht ophalen, is fatalistischer: als het technisch kan, gebeurt het ook. Als je zo kinderen kunt bevrijden van erfelijke aandoeningen moet je het volgens haar sowieso niet laten. Waar je de grens moet trekken, weet ze ook niet.

Het zou een levendige discussie moeten opleveren in een land waar velen de NIPT-test tegen het Downsyndroom al te ver vinden gaan. Maar ja, bakkeleien over Zwarte Piet is kennelijk belangrijker. Een gene drive die ons aller huidskleur wijzigt in groen of oranje met paarse spikkeltjes, zou dat misschien helpen?