Het laatste nummer van het jaar en dus, lekker clichématig, een logisch moment om zowel terug als vooruit te kijken. Stiekem vind ik dat best leuk en dan vooral om een beetje te mijmeren over wat er misschien gaat komen, zonder dat je meteen allerlei praktische voorwaarden en bezwaren mee moet nemen in je analyse.

Tegelijkertijd vind ik het ook wel fijn als dat gemijmer enigszins raakt aan de realiteit. Sciencefiction is nou eenmaal niet mijn favoriete genre. En daarom haal ik hier even de IUPAC Top-10 Emerging Technologies lijst aan. Voor wie niet weet dat voor lijst dat is —eerlijk is eerlijk, ik kende ‘m ook niet totdat het persbericht onlangs in mijn mailbox opdook — sinds 2019 kiest de IUPAC jaarlijks tien opkomende chemische ’technologieën’ (en dat wordt heel ruim gedefinieerd). De selectie is in handen van een internationale jury van wetenschappers uit de breedte van de chemie en iedereen (ja, ook mensen buiten de wetenschap) kan nominaties indienen.

Nou zijn er natuurlijk meerdere eindejaarslijstjes waarin wetenschappelijke doorbraken worden gerangschikt. Science organiseert al langer een Breakthrough of the Year verkiezing en ook Nature somt graag op wat de meest baanbrekende ontwikkelingen in een jaar waren. Ook altijd interessant om door te nemen, maar het leuke van de IUPAC lijst zit ‘m voor mij in twee zaken. Ten eerste, dat het specifiek over chemie gaat. Ten tweede, dat het gaat om technologieën die al enige basis hebben, maar nog niet volledig zijn uitontwikkeld of opgepikt door de markt. Een extra voorwaarde is dat ze de potentie bezitten om een positieve bijdrage te leveren aan onze leefwereld. Best logisch, maar ik zeg het er voor de zekerheid maar even bij.

‘Over blockchain in de chemie lees ik dan weer minder vaak’

Deze ’emerging technologies’ bevinden zich ergens tussen het eerste, experimentele succesje dat duidt op een nieuwe wetenschappelijke ontdekking en een volledig inzetbare, grootschalig toegepaste technologie. Dat is een interessant gebied om in rond te neuzen; bewezen genoeg om mee door te gaan en tastbare resultaten op te leveren en tegelijkertijd is er nog meer dan voldoende te ontdekken.

Vorig jaar bevatte de lijst onder meer single-cell metabolomics, duurzame productie van ammoniak (‘groene Haber-Bosch’) en chemische synthese van RNA en DNA; allemaal technologieën die je met grote regelmaat tegenkomt in het wetenschappelijke nieuws. Maar over blockchain in de chemie, ook in de lijst, lees ik dan weer minder vaak, maar dat zal vast aan mij liggen.

Dit jaar viel mijn oog op natrium-batterijen (omzeilen de problemen met lithium en kobalt), batterijen op basis van vervlochten vezels (wat?!), vaccins op basis van SNA (geen tikfout) en beeldschermen van textiel. Allemaal zeer innovatief en tegelijkertijd best voorstelbaar. Alhoewel, over de toepassing van die geweven beeldschermen kan ik echt nog wel even mijmeren.