Ik zag het gebeuren op Twitter. De Amerikaanse epidemioloog Andreas Handel schrok zich een hoedje. Wat tot dan toe een instructief grapje had geleken, bleek plotseling een respectloze klap in het gezicht van zijn toehoorders. Hij had altijd zijn best gedaan om zijn collega’s respectvol en voorkomend te bejegenen. Nu bleek het onzichtbare beest van toxic masculinity ook hem, Andreas, ongemerkt in zijn greep te hebben.
Wat was er aan de hand? Om zijn toehoorders de beperkingen van experimentele studies bij te brengen, liet hij op symposia een dia met een cartoon zien. De cartoon toont een draadpoppetje. ‘We ontworpen een dubbelblind experiment om het effect van seksuele activiteit op de cardiovasculaire gezondheid te testen’, zegt het poppetje. ‘Beide groepen denken dat ze veel seks hebben, maar één groep krijgt in werkelijkheid suikerpillen.’
Grappig en illustratief, vond Handel. Tot hij dus op Twitter las over de laatste gedragsnormen voor wetenschappers tijdens symposia. Seksuele grapjes, zo las hij tot zijn grote schrik, zijn daar verboden terrein. Voor de zekerheid legde hij het nog even voor aan de twitteraars die wisten hoe het op conferenties anno nu heurt. Ging hij echt over de schreef met zijn cartoon? Ja, legden ze uit, seksuele grapjes zijn altijd uit den boze. Er kunnen namelijk seksueel getraumatiseerde mensen in de zaal zitten. Die wil je niet herinneren aan seks. ‘Elke conferentie zou deze regel in een code of conduct moeten hebben’, verzuchtte de vrouw voor wie dit alles vanzelfsprekend was. Ik vermoed dat ze ook nog met haar ogen rolde.
Een code of conduct is een gedragsrichtlijn, iets wat in de jaren tachtig opkwam in het Amerikaanse bedrijfsleven en wat de laatste jaren ook in de wetenschap zijn opgang doet. Het doel is te voorkomen dat mensen elkaar bewust of onbewust ongemakkelijk doen voelen. Wie zich niet houdt aan de gedragsregels, krijgt eerst een waarschuwing en bij herhaling mag hij of zij ophoepelen. Duidelijkheid is het devies, dubbelzinnigheid onnodig riskant.
In zijn boek Het feest der onbeduidendheid vertelt Milan Kundera een anekdote over Stalin. Deze zou tijdens een partijvergadering hebben verteld dat hij eens twaalf patrijzen neerschoot, naar huis skiede om kogels te halen en bij terugkomst de overige patrijzen op exact dezelfde plek aantrof. De anekdote zorgde voor opschudding onder de aanwezigen: zou de grote leider hebben gelogen? Kundera denkt dat Stalin gewoon een grapje maakte. In een context waar elke dubbelzinnigheid je fataal kan worden, wordt zo’n grapje helaas niet meer herkend.
Andreas zal de cartoon niet meer tonen tijdens zijn presentaties. De vrouw die wist hoe het heurt, verwijderde na afloop al haar tweets over het onderwerp. Ze was bang dat ze volgers had met een seksueel trauma.
Nog geen opmerkingen