Wonderlijk eigenlijk dat het woord voedingsmythe niet in de Van Dale is opgenomen. Voedingshype evenmin. Terwijl de media vol zijn van deze woorden en ze als een lopend vuurtje verspreidt.

‘Suikers en kleurstoffen veroorzaken ADHD’ en ‘Bleekselderij levert negatieve calorieën’ zijn slechts enkele van de vele mythes die hoogleraar voedingsleer Martijn Katan in zijn boek Voedingsmythes de das om doet. De maatschappij is soms heilig overtuigd van zo’n ‘vertrouwd voedingsfeitje’, dat van ouder op kind wordt doorgegeven. Wetenschappers proberen ze hier en daar te weerleggen, met moeite, want zie een gangbare opvatting maar eens te veranderen.

Helaas is het vertrouwen in zelfbenoemde gezondheidsgoeroe’s groter. Neem de dames van The Green Happiness. Wat probeerden ze zich goed te verdedigen tegen de ontstane kritiek op hun strenge dieet volgens de schijf van 2,5 (vooral groente, fruit en peulvruchten). En wetenschappelijke onderbouwing ontbrak. Eigenlijk hoefden ze daarvoor alleen maar de adviezen van het Voedingscentrum in het dieet op te nemen, want de schijf van 5 staat vast.

Maar is dat wel het heilige dieet? Ondanks dat we inmiddels wel weten dat we zo veel mogelijk gevarieerd moeten eten en bepaalde vitamines en mineralen nodig hebben, blijken we van sommige voedingsmiddelen minder te weten dan we dachten. Zoals titaandioxide, dat we al sinds 1969 binnenkrijgen via verschillende voedingsmiddelen. Als zelfs de EFSA en het RIVM er al anders over denken, wat moet het publiek dan geloven?. En dergelijke onduidelijkheid vormt weer een nieuwe voedingsbron voor een nieuwe voedingsmythe.

Ook onjuiste gezondheidsclaims door fabrikanten werken hieraan mee, zoals gebeurde bij de oermelk. Een hoogleraar zuivelkunde zei hierover dat hij deze term niet snapt, want er is niets ‘oers’ aan deze melk. Niemand weet welke mutaties in de loop van de tijd tijdens de melkproductie van de koe zijn ontstaan. Bij elke koe is het weer anders. Maar mensen geloven maar al te graag het door bedrijf Blu Cow verspreide verhaal dat oermelk beter te verdragen is dan gangbare melk. Voor nuancering is dus geen plek in de maatschappij. Hier ligt een belangrijke taak van de wetenschap om het publiek te bereiken met goede voorlichting over voedsel, ook al is de waarheid niet altijd wat burgers willen horen.

In dialoog gaan, moet kunnen helpen voor het wederzijds begrip. Foodlog doet dat bijvoorbeeld heel goed, als open discussieplatform waar stakeholders binnen de voeding, journalisten en wetenschappers van zich laten horen. Wageningen UR organiseert Food camps, waar je vragen kunt stellen over eten aan wetenschappers. En met de WUR-app Hapsnapp, die 250 voedingsfeitjes kent, kun je achterhalen wat je precies eet en krijg je dagelijks wetenschappelijk ondersteunde eettips. Leuk voor bij het kerstdiner en dan heb je meteen voer voor gespreksstof met je (schoon)familie.