Neem de huizenprijzen. Die – en de bijbehorende financieringen – lijken momenteel geen limieten te hebben. Dit komt natuurlijk omdat de rente historisch laag is. Maar weet je dat de rente in de jaren tachtig meer dan 10% was? Dat gaat nooit meer voorkomen toch? Weet je dat 70% van alle dollars die in omloop zijn, in 2020 zijn bijgedrukt? Wat gaat dat met inflatie doen? En een instrument om inflatie te temmen is… de rente. Zolang je dit snapt, is er niks aan de hand en kan je een gefundeerde beslissing nemen.

Zo is dat ook met werkgerelateerde veiligheid. Door voorafgaand aan een klus door te spreken wat de risico’s zijn en je daar bewust van te zijn, kan je er ook iets aan doen. Ga je op hoogte werken, zorg dan voor een valbeveiliging. Ga je een opslagtank in, zorg dan voor een werkvergunning voor besloten ruimtes.

Arbeidsveiligheid is zichtbaar, procesveiligheid is onzichtbaar. Dat vergt een andere benadering en aanpak.

Dit soort veiligheid is arbeidsveiligheid en kenmerkt zich als ‘zichtbare’ veiligheid. Je ziet direct wat het oplevert als je de veiligheidsmaatregel toepast. Draag je helm en je zal minder snel hoofdletsel oplopen dan zonder die helm. Houd de trapleuning vast, en je zal minder snel je enkel verzwikken of erger letsel oplopen. Na jaren in de chemische industrie te hebben gewerkt is dit soort arbeidsveiligheid er bij mij met de paplepel ingegoten. Zo houd ik bijvoorbeeld altijd de trapleuning vast omdat dat in mijn systeem geprogrammeerd is – ontdek maar eens hoe weinig mensen dat ook doen.

Het wordt een stuk lastiger met procesveiligheid (process safety), het vakgebied waarin ik me in heb vastgebeten. Process safety is namelijk ‘onzichtbare’ veiligheid. Je kan niet zien dat de kritische druk in een reactor wordt overschreden, dat een tank bijna overloopt of dat een engineeringontwerp ook door een operator wordt begrepen.

Bij deze veiligheid heb je te maken met ontwerp, onderhoud en gebruikers. Anders dan bij arbeidsveiligheid gebeuren incidenten op het gebied van process safety relatief weinig. Hierdoor is er weinig data beschikbaar en kunnen er geen statistische analyses op worden losgelaten om bijvoorbeeld het effect van een bepaalde maatregel te meten. Toch is het belangrijk om bepaalde parameters in de gaten te houden als key performance indicator (KPI). Bijvoorbeeld: hoeveel kleine lekkages heb je in je fabriek of hoeveel aanbevelingen uit safety studies staan er nog open? Door hierop te focussen ben je in ieder geval bewust van risico’s die kunnen leiden tot grotere incidenten en kan je er ook wat aan gaan doen om dit te voorkomen.