Een vaccin dat je als kind kreeg toegediend, was al twee jaar daarvoor gemaakt. Dat leerden onze freelance-auteur Jop de Vrieze en ik tijdens een bezoek vorig jaar aan de grootste vaccin­productiefaciliteit ter wereld, die van GSK in het Belgische Waver. Het duurt vooral zo lang omdat tijdens de productie honderden tests plaatsvinden, door de fabrikant zelf en door toezichthouders van zowel het exporterende als importerende land. De marge is immers nul: je dient iets toe aan gezonde mensen om geen bestaande, maar een potentiële ziekte te voorkomen.

Het is een schril contrast met het ontwikkel- en productietraject van de huidige kandidaat-coronavaccins. Die komen in het gunstigste geval samen neer op slechts een jaar. Het is ongeacht de uitkomst een wetenschappelijke tour de force.

Wel is de onzekerheidsmarge nog altijd enorm. Afhankelijk aan wíe je het vraagt en wát je precies vraagt, lopen de schattingen uiteen van ‘de eerste doses in november’ tot ‘de tweede helft van 2021’ en zelfs verder. De experts weten het niet, maar dat weerhoudt president Trump er niet van allerlei vage beloftes te doen en zo de druk op producenten en toelatingsinstanties op te voeren. Hij is immers enerzijds in een maanrace-achtige wedloop verwikkeld met Rusland, en anderzijds zit hij in aanloop naar de presidentsverkiezingen dringend verlegen om een succes dat zijn tanende populariteit opkrikt. Daarmee is ‘De coronavaccinrace is een politieke kwestie geworden, met alle gebrek aan logica en gezond verstand die in het kielzog meekomen’

Dat is een zeer verontrustende ontwikkeling. In een tijdsgewricht waarin vaccinaties voor veel mensen al niet meer vanzelfsprekend zijn, is het afbreukrisico van een onder druk snel toegelaten vaccin enorm. En de voortekenen zijn niet goed. Zelfs als je volgens het traditionele langdurige traject ontwikkelde en geproduceerde vaccins toedient aan honderden miljoenen mensen, komen er vrijwel zeker zeer zeldzame, ernstige complicaties naar boven. Dit is verschrikkelijk voor de getroffenen, maar een kleine prijs voor de totale gezondheidswinst. The needs of the many outweigh the needs of the few.

Het verschil nu is dat de toediening in een korte tijd aan een grote groep gebeurt, en dat die bovendien onder een vergrootglas ligt. We moeten ons daarom voorbereiden op krantenkoppen in de trant van ‘Coronavaccin heeft mijn leven verwoest’. Ik houd mijn hart vast welk effect dat gaat hebben op de vaccinatiebereidheid van de al aarzelende of afwijzende 41 % van de bevolking (peiling van actualiteitenprogramma EenVandaag). Voor jongeren kan ik het me nog voorstellen ook: waarom zou ik me laten inenten met een matig werkend vaccin tegen een ziekte die me een heel kleine kans op ernstige symptomen geeft met een vaccin dat een heel klein risico op ernstige complicaties geeft?

Onze naar normalisering snakkende samenleving denkt dat een vaccin de uitweg is uit de beperkingen. Ik denk het niet. We moeten leren leven met SARS-CoV-2 en alleen een combinatie van aangepast gedrag, medicijnen en vaccins kan het de komende jaren enigszins beteugelen.