Overzeese bedrijven in lagelonenlanden zijn verantwoordelijk voor de productie van essentiële geneesmiddelen. Dat is al onwenselijk, maar de coronapandemie maakt het probleem nog erger.

Eerder schreef ik dat ik me zorgen maakte over medicijntekorten. Steeds meer generieke medicijnfabrikanten besteden de productie van hun active pharmaceutical ingredients (APIs) uit aan een handjevol bedrijven in China en India. Dat is goedkoper, maar die bedrijven zijn niet onderhevig aan onze regels en richtlijnen voor milieu, arbeidsomstandigheden en veiligheid. Zo kan het zijn dat je paracetamolletje indirect de lokale visstand onder druk zet, wordt geproduceerd door onderbetaalde kinderhanden, of sporen van een kankerverwekkende stof bevat. Maar het meest verontrustend is de onberekenbaarheid van die ­fabrikanten en het risico op leveringsproblemen. Als een bestanddeel van een in Nederland essentieel geneesmiddel is ondergebracht in China, besteden we daarmee ongewild een deel van onze volksgezondheid uit.

Iets langer dan een jaar later zijn we verwikkeld in een pandemie van ongekende grootte. Nog steeds is het alle hens aan dek om het coronavirus aan banden te leggen. De tweede golf staat voor de deur en de risicogroepen in onze samenleving zijn kwetsbaarder dan ooit. Maar nu door het virus het mondiale vrachtverkeer ook nog op een laag pitje staat, komt de levering van API’s in het gedrang. Zo’n perfect storm kan binnen korte tijd leiden tot tekorten van essentiële medicijnen, zoals bloeddrukverlagers en antibiotica.

Natuurlijk is de overheid druk met iets anders dan verhuizen van productiefaciliteiten. De piepende en krakende economie en de volksgezondheid moeten blijven draaien, terwijl het virus zand in de motor blijft strooien. Maar als eenmaal de stroom essentiële geneesmiddelen opdroogt, zijn we nog verder van huis. En dan blijken die lekker goedkope medicijnen toch een stuk duurder te zijn geweest dan we dachten.

Wat is het fijn dat we zo lang achterover hebben kunnen leunen, al die jaren onbekommerd hebben kunnen profiteren van relatief goedkope medicijnen. Maar de coronacrisis is een wekker, een harde, schelle wake-upcall, die ons dat moet laten inzien. In deze tijd mogen we de levering van onze essentiële middelen niet meer voor lief nemen. Voorraadbeheer door de overheid is niet meer dan symptoombestrijding. De productie moet gegarandeerd zijn, zo dicht mogelijk bij huis plaatsvinden. Alleen dan houden we controle, vermijden we dat het coronavirus nog meer slachtoffers eist dan alleen diegenen die aan COVID-19 bezwijken. Dan zijn we alsnog het goedkoopst uit.

_{Koen Scheerders, biomedisch wetenschapper en wetenschapsjournalist}