Bij een gebrek aan harde data, is het beste devies voor de huidige corona-crisis ’hope for the best, prepare for the worst’, meent hoofdredacteur Erwin Boutsma.

‘The first casualty when war comes is truth.’ De Amerikaanse senator Hiram Warren Johnson deed zijn uitspraak in 1917 in de context van de Eerste Wereldoorlog, maar het had net zo goed kunnen gaan over een wereldwijd rondwarend virus. Het coronavirus – officieel SARS-CoV-2 geheten – brengt het slechtste en domste in een mens naar boven. Geen land is daar een mooier voorbeeld van dan de Verenigde Staten, waar de verkoop van het Mexicaanse biermerk Corona zijn omzet met 4 % zag dalen.

Het begint bij de man in het Witte Huis, die al geen goed track record heeft als het gaat om de feiten op een rijtje hebben. Hij voldeed ook nu ruimschoots aan de verwachtingen. Want natuurlijk was het relatief lage aantal van ongeveer zestig besmettingen in de VS te danken aan zijn doortastende optreden om de grenzen te sluiten, en was het de schuld van de Democraten dat er onnodig paniek gezaaid werd over een virus dat ‘lang zo erg niet was als ebola’.

Tegelijkertijd schoffeerde Trump het Center for Disease Control door hun inschattingen over het virus tegen te spreken, en adding insult to injury voor de artsen en epidemiologen bij het CDC benoemde hij vice-president Mike Pence – die onder andere het causale verband tussen roken en kanker afwijst, niet gelooft dat er dinosaurussen hebben bestaan en de klimaatverandering ontkent – tot coördinator van de respons op de virusuitbraak. Juist Pence, die als gouverneur van Indiana zwaar werd bekritiseerd over zijn aanpak van een hiv-uitbraak in 2015. Trump ziet dat uiteraard anders: ‘Mike has been very good, very adept. Anybody that knows anything about health care, they look at the Indiana model. And it has been a very great success.’

Trump komt ermee weg, ook omdat de wetenschappelijke inzichten over SARS-CoV-2 snel worden ingehaald. Wat natuurlijk niet helpt, is dat het een onbekend virus betreft dat zijn oorsprong heeft in een land dat niet bekend staat om zijn openheid. Op basis van door China vrijgegeven data en ervaringen met gelijkende virussen, deden experts vroeg in de uitbraak uitspraken over mortaliteit en de mogelijke omvang van de pandemie. Als een patiënt die de arts vertwijfeld vraagt een schatting te doen over hoeveel dagen hem resten, smeekte het publiek om een corona-voorspelling die de experts eigenlijk nog niet konden geven. Nuances gingen verloren, voorbehoud verdween, de telefoons van de eerstelijns-zorgverleners werden overbelast, mondkapjes raakten overal uitverkocht.

Intussen woedt in de media de discussie of de maatregelen wel ver genoeg gaan of juist te draconisch zijn; experts in beide kampen noemen valide argumenten. De realiteit is, dat we gewoon nog niet weten hoe erg het wordt. Op basis van wat ik heb gelezen schat ik dat de meeste experts denken dat het uiteindelijk mee gaat vallen – al is zo’n uitspraak zeer relatief én subjectief – maar je kunt niet gokken met de gezondheid van mensen. Hope for the best, prepare for the worst, lijkt hier het devies. Marc Van Ranst, viroloog aan de KU Leuven, inventariseerde wat we nu weten en concludeerde in de Belgische krant Het Laatste Nieuws: ‘Je kan maar één beslissing nemen: we gaan ons hierop voorbereiden.’ Het afbreukrisico van niets doen is immers te groot.

De analyse van Jop de Vrieze over het rondwarende virus elders op deze website is gebaseerd op de inzichten tot en met 4 maart. Het voorbehoud dat hij aan het begin maakt, is dan ook cruciaal: we moeten alle berichtgeving over het virus zien in de context van het moment.