Vrouwen die met chemische stoffen werken moeten – als ze zwanger worden – meteen stoppen met praktisch laboratoriumwerk, omdat heel veel stoffen schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Dat betekent dat er plotselinge kosten zijn voor het hoofd van de onderzoeksgroep, waar diegene meestal niet op zit te wachten of gewoon geen budget voor heeft. Dat doet jonge vrouwen twijfelen: wachten ze met zwanger worden tot na de postdoc (wat zo acht jaar kan duren), laten ze hun wetenschappelijke carrière schieten of nemen ze het risico? Toen een van de PhD-studenten van Han Zuilhof – hoogleraar organische chemie aan de WUR – dit overkwam, begon hij te lobbyen voor een betere aanpak. Na 5 jaar is het gelukt, aldus Zuilhof.

Kastje naar de muur

‘Die AIO, Annemieke van Dam, raakte in haar eerste jaar zwanger, ze was net 10 maanden bezig’, vertelt Zuilhof. ‘Toen dat eenmaal duidelijk was, moest ze dus meteen stoppen. De regelingen van het UWV zeiden daarnaast dat ze ook geen vervangend werk mocht doen dat gerelateerd was aan haar proefschrift, zelfs geen theoretisch of rekenwerk.’ Bij vrouwen met een vast contract zijn er al wel regelingen, maar voor mensen met een tijdelijk contract – PhD’s en postdocs dus – bestaat die regeling niet.

’Als je chemie de 21^e eeuw in wilt brengen, dan moet je hier wat mee doen’

Zuilhofs eerste pogingen om dit aan te kaarten liepen niet van een leien dakje. Na een aantal jaar van het kastje naar de muur gestuurd te zijn, kaartte hij het aan bij de sectorplan Bèta-commissie. ‘Ik had aangekondigd dit probleem daar voor te leggen, maar dat werd me van alle kanten sterk afgeraden’, zegt Zuilhof. ‘Maar ik dacht bij mezelf: als ik nu niets doe, dan gebeurt er nooit wat.’ Tot zijn grote opluchting werd het plan erg positief ontvangen en omdat de rector Arthur Mol er ook bij zat, is het balletje des te sneller gaan rollen.

Bureaucratese

Samen met Diversity & Inclusion officer Eva Siebelink – die o.a. het plan in nauwkeurig ‘bureaucratese’ vertaalde, aldus Zuilhof – zette hij een plan in elkaar. ‘Er zijn twee extra kostenposten: als een AIO in het eerste jaar zwanger raakt, volgt de verlenging in jaar vijf of zes. In die laatste jaren is het loon natuurlijk hoger en inflatie speelt dan ook mee, dus kost een AIO meer geld. Daarnaast zien we dat het voltijds-aioschap en moederschap vaak moeilijk te combineren zijn, wat resulteert in meer parttime werken, wat ook weer meer uitloop en daarmee meer geld kost. De tweede kostenpost is het infrastructurele deel: het afschrijven van apparatuur, het bezet houden van een aantal vierkante meters laboratoriumruimte en de zuurkast, dat wordt ook niet standaard vergoed.’

’De hoop is dat dit plan ook elders wordt opgepakt, nu er één schaap over de dam is’

De nieuwe regeling gaat daar verandering in brengen. Zuilhof: ‘Er is nu een potje bij de WUR speciaal voor deze kostenposten. Het wordt actief gestoken in de verlenging van het contract van de zwangere aio, en gaat dus niet naar uitstapjes van het lab of iets dergelijks.’ Als de PhD-kandidaat dit weet, neemt dat de onzekerheid die met (al dan niet geplande) zwangerschap gepaard gaat weg. ‘Als je chemie de 21^e eeuw in wilt brengen, dan moet je hier wat mee doen. Bij andere vakgebieden is het wat makkelijker, in de chemie moeten we er gewoon extra hard aan werken om dit goed te krijgen en met deze regeling krijgen we dat weer een extra beetje voor elkaar.’

Niet alle universiteiten werken hetzelfde qua financiering, maar eigenlijk zat iedereen met dit probleem, zag Zuilhof. ‘De hoop is dat dit plan ook elders wordt opgepakt, nu er één schaap over de dam is. Ik verwacht dat dit ook door andere universiteiten en instellingen wordt opgepakt. Ik ben in ieder geval heel blij dat het gelukt is, evenals mijn PhD-kandidaat, Annemieke van Dam. Voor haar heb ik ook gewoon bewondering: steeds opnieuw cool doorstoempen en mooie wetenschap blijven bedrijven, soms tussen de voeding en het consultatiebureau door: zulke kanjers maken mijn efforts meer dan waard!’