Kun je een presentatie ook te laagdrempelig, te ‘simpel’ maken? Dat is een veelbesproken onderwerp tijdens de presentatietrainingen die ik geef. Deelnemers vragen zich af of ze nog wel serieus genomen worden als ze in Jip-en-Janneke taal over hun onderzoek vertellen. Mijn antwoord: Dat ligt aan je publiek. Je directe collega’s kennen alle termen wel. Leken weer helemaal niet.

Zenuwachtig

Maar het is lastig als je niet precies weet wie er komen of wat hun kennisniveau is. Denk bijvoorbeeld aan een conferentie met vakgenoten. Je verwacht mogelijk dat je toehoorders jouw jargon ook kennen. Maar bedenk dan eens hoe vaak je zelf presentaties hoorde die niet echt lekker comfortabel te volgen waren. We denken snel dat anderen ook wel weten wat wij weten. We onderschatten ons eigen specialisme en overschatten de kennis van het publiek. Daarom is het zaak om je kennis zo eenvoudig mogelijk aan te bieden. Maar dan worden sommige sprekers zenuwachtig. Want wat nou als die ene gerenommeerde professor ook in de zaal zit? Leuk en aardig dat 90% van het publiek alles goed kan volgen, maar je slaat een flater voor het groepje vakspecialisten in jouw niche! Misschien denken zij dat je de concepten helemaal niet kent. Toch maar jargon gebruiken dus. Om zeker te weten dat je deskundig overkomt.

Status-strategie

Ik vroeg mensen naar hun mening hierover. Ik kreeg reacties van professoren, universitair docenten, PhD-studenten, postdocs, bevriende presentatiecoaches en mede-wetenschapscommunicatoren. Een klein aantal vond dat jargon inderdaad status geeft. Maar volgens het merendeel helpt jargon je niet. Het dwingt juist respect af, ook van peers, als je iets duidelijk kunt uitleggen.

Ik besloot literatuur te zoeken over ‘jargon’ en ‘status’. Een heel duidelijk, sluitend antwoord vond ik niet. Wel meerdere studies die stelden dat mensen toegankelijk, eenvoudig taalgebruik prettiger vinden dan complex taalgebruik. Maar prettig staat los van status. Ik vond ook artikelen die aangaven dat wetenschappers met een lagere status, meer jargon gebruiken. Kennelijk wordt jargon gezien als een strategie om status te claimen. Heb je een hogere status, dan is het makkelijker om het jargon achterwege te laten. Interessant.

Kortetermijneffect

Maar werkt het? Ik denk dat jargon zeker indruk maakt. En soms zelfs handig kan zijn als je duidelijk wilt maken dat je een expert bent. Echter, is het ook een kortetermijneffect. Mensen in het publiek kunnen denken: ‘Goh, die weet er duidelijk veel vanaf. Maar ik kan het niet goed volgen, dus tsja, het zal wel.’ Dat is jammer, want als mensen het niet begrijpen, haken ze af. En dan is je hele verhaal aan dovemansoren gericht. Terwijl een verhaal dat wel begrijpelijk is, ook de potentie heeft om te inspireren, leerzaam te zijn en een opening te bieden tot connectie. Al deze factoren zijn veel duurzamere manieren om een netwerk op te bouwen en status te krijgen. Sterker nog, ik zie het als een teken van leiderschap. Want goed leiderschap gaat niet over imponeren, maar anderen tot dienst te zijn. En ik geloof dat als je jouw waardevolle kennis optimaal overbrengt aan anderen, dat een teken is van leiderschap. Mensen daadwerkelijk iets bijbrengen.

Dus is het slim om jargon te gebruiken voor een publiek dat daar moeite mee heeft? Jargon kan op de korte termijn je status verhogen. Maar mensen oprecht helpen om iets op te steken over jouw vakgebied brengt meer langdurige, duurzamere en vruchtbaardere voordelen voor iedereen. En dat komt uiteindelijk ook je status ten goede. Want een publiek dat jou en je verhaal begrijpt, zal veel meer waarderen wat je te bieden hebt.