Kinga Matuła ambitieus noemen is een understatement. De Poolse postdoc aan de Radboud Universiteit in Nijmegen wisselde verschillende keren van specialisatie, was naast haar studie en promotieonderzoek actief op allerlei terreinen en is nu ondernemer.

Matuła begon met een studie biotechnologie aan de Technische Universiteit in Rzeszów, maar verlegde haar focus snel naar scheikunde. Na een master chemische procestechnologie in Maagdenburg ging ze terug naar Polen voor een promotieplaats aan het Instituut voor Fysische Chemie in Warschau. Het plan was om, geïnspireerd op de vleugels van cicaden, een antibacterieel oppervlak te ontwikkelen. Tijdens een vroeg experiment kwam ze erachter dat bacteriën met een dunne celwand weerstand ontwikkelden tegen mechanische stress. ‘Uit onze genetische studies bleek dat het genexpressieprofiel van de bacteriën veranderde. Dat werd de focus van mijn promotieonderzoek: bewijzen dat bacteriële cellen direct weerstand kunnen opbouwen.’

Levens redden

Tijdens haar promotieonderzoek spendeerde Matuła een aantal weken in de fysisch-organische chemiegroep van Wilhelm Huck aan de Radboud Universiteit. Het onderzoek naar geneesmiddelen en specifiek kankermedicijnen trok haar naar Nederland. ‘In kankeronderzoek kun je heel veel mensen helpen met de juiste tools en miljoenen levens redden.’ Helaas kreeg ze zelf ook met de ziekte te maken. In de maanden voor haar postdoc kreeg Matuła kort achter elkaar twee borsttumoren, waarvan de laatste twee dagen voor vertrek naar Nijmegen werd verwijderd. ‘Ik had toen wel het idee dat het leven me iets probeerde te vertellen en dat ik me op dit onderwerp moest storten.’

Tijdens haar postdoc kregen Matuła en haar collega’s een vraag van een farmaceutisch bedrijf over een van hun geneesmiddelen. Het middel was goedgekeurd door de Amerikaanse FDA, maar verschillende patiënten kregen een terugval. ‘Wij moesten in hoge resolutie zichtbaar maken wat er in een cel gebeurde. De eisen waren een single-cel methode die RNA, het proteoom en het fosfoproteoom combineert. De methode moest verder intracellulair zijn en een grote verwerkingscapaciteit hebben. We ontwikkelden een geschikte technologie en die kreeg tractie.’

Na drie jaar ontwikkelen en verschillende trials ligt er een complexe technologie gebaseerd op microfluïdica. ‘We stimuleren cellen met een geneesmiddel en hebben een eigen methode waarmee we de cellen chemisch bevriezen, zodat we een overzicht krijgen van wat er gebeurt. Vervolgens labelen we een selectie antilichamen met een DNA-tag. We openen de bevroren cellen en stoppen ze in een kleine druppel. Met verschillende reagentia halen we het materiaal uit de druppel en aan de hand van het aantal kopieën van de DNA-tag kwantificeren we de eiwitrespons van de cel.’

‘Ik denk dat je een toekomstvisie met grote mijlpalen moet hebben.’

Silicon Valley

Het leidde in april 2022 tot de oprichting van QurieGen, waarvan Matuła de CEO is. Het langetermijndoel van deze spin-off is het opzetten van een eigen database, zodat ze met kunstmatige intelligentie de meest veelbelovende medicijnen zo vroeg mogelijk kunnen selecteren. Matuła won met QurieGen al de Venture Challenge en de Draper’s Silicon Fall Pitch Prize, waarmee ze vijf weken naar Silicon Valley mag om in contact te komen met investeerders.

Al met al is Matuła trots dat ze de stap naar een meer industriële omgeving heeft gemaakt. Toen ze aan haar postdoc begon, wilde ze in de academische wereld blijven. ‘Ik ben blij dat ik dit risico heb genomen. Maar ik zal pas echt trots zijn is ik daadwerkelijk heel veel levens heb gered. Ik denk dat je een toekomstvisie met grote mijlpalen moet hebben. Dan kun je echt gefocust zijn.’