Voor mensen met een gecombineerde interesse in geschiedenis en (moleculaire) wetenschap met een gezonde portie wanderlust, is Traveling with the Atom – A Scientific Guide to Europe and Beyond een echte aanrader. Auteur Glen E. Rodgers weet je mee te nemen in de vele intrigerende verhalen die zich afspeelden rondom de begripsvorming van het atoom in de afgelopen vierhonderd jaar. Daarnaast haalt hij talloze plaatsen aan die je als de ‘historisch-wetenschappelijke reiziger’ echt moet hebben gezien.

Het boek heeft negentien hoofdstukken, waarvan hoofdstuk 1 een introductie is over wat je van het boek mag verwachten. Traveling with the Atom is niet zomaar een historisch naslagwerk, maar meer een ‘veredelde reisgids’, of misschien is het wel andersom. Elk hoofdstuk is opgedeeld in een aantal onderdelen, namelijk een lijst met bezienswaardigheden aan het begin (met waarderingen van een tot en met vijf atomen); een opsomming van de belangrijkste ontdekkingen in het hoofdstuk; de hoofdtekst met tussendoor de bezienswaardige plekken gelinkt aan de besproken wetenschap(per); en aan het einde een samenvatting, een naslagwerk en referenties.

Tragedies

Ieder hoofdstuk focust op specifieke wetenschappers en de landen waar ze woonden en is redelijk goed op zichzelf te lezen. Rodgers gaat niet heel diep in op de wetenschappelijke ontdekkingen. Hij richt zich soms meer op het leven en handelen. In plaats van de lezer te betrekken bij de keiharde en ingewikkelde wetenschap, vertelt hij als een soort reisleider over de meer algemene en vooral menselijke kant van de experimenten, en schuwt hij woordgrappen niet.

Rodgers heeft het bijvoorbeeld over Robert Boyles (afbeelding) sterke, christelijke geloof en de zeer vrije liefdesrelatie van Erwin Schrödinger en zijn vrouw. Ook de tragedies van Ludwig Boltzmanns zelfmoord, Marie Curies slechte gezondheid en Lise Meitners misgelopen Nobelprijs blijven niet onbehandeld. Het boek staat boordevol met dit soort wetenswaardigheden, zoals hoe Humphry Davy de gewoonte had om aan zijn geproduceerde gassen te ruiken en proeven en zichzelf zo meerdere malen bijna heeft vergiftigd. Ook kun je op plekken komen waar je normaal straal langs zou lopen, zoals een appartement in Parijs waar de familie Curie heeft gewoond, of het Hofbräuhaus waar Boltzmann met zijn studenten een biertje dronk.

Het nadeel aan het format is dat het soms door de eeuwen heen springt, omdat het niet zozeer in chronologische, maar topologische volgorde is geschreven. Deze ‘reisgids’ zit vol achtergrondinformatie. Afgezien van wat spelfoutjes, leest dit boek heerlijk weg en ben ik van plan het zeker weer open te slaan als we op reis gaan. Conclusie: vijf van de vijf atomen!