In een rommelig, maar fascinerend boek presenteert de Amerikaans-Mexicaanse denker en ondernemer Juan Enriquez technologie als drijvende kracht achter ethische vooruitgang.

Science fiction is doorgaans dystopisch. Technologie wordt in ethisch opzicht vaak opgevoerd als een kwade dreiging (Terminator!). Volgens Juan Enriquez, een invloedrijk denker over biotechnologie, is dat eigenlijk de omgekeerde wereld. Dankzij de industriële revolutie ontstond het momentum om de slavernij af te schaffen en dankzij anticonceptie kreeg de emancipatie van vrouwen een kans. Pas zodra techniek een goedkoop alternatief biedt om in onze levensonderhoud te voorzien, breiden we onze affectieve cirkel uit tot diegenen die we eerst nog louter als gereedschap inzetten.

Enriquez claimt dit fenomeen zelfs terug te zien in ‘de ziekte van Baumol’: het gegeven dat sectoren zonder productiviteitsstijging en kostenreductie een steeds groter deel van de economie zullen uitmaken: kunst, zorg, onderwijs. Volgens Enriquez is het niet toevallig dat juist in die sectoren veel gevallen van grensoverschrijdend gedrag voorkomen. De onderbouwing is niet waterdicht, maar dat hoeft ook niet in een boek dat leunt op boeiende gedachte-experimenten.

Zullen in de nabije toekomst kinderen hun ouders aanklagen, omdat ze een carcinogene puntmutatie niet hebben verwijderd voor hun geboorte? In de life sciences groeien de mogelijkheden veel sneller dan we beseffen. Kevin Esvelt, de geestelijk vader van de gene drive, waarmee je bijvoorbeeld een hele populatie muggen steriel maakt, zegt: ‘Ik weet zeker dat we in staat zullen zijn om het te doen voordat we het erover eens zijn dat we het zouden moeten doen.’

Enriquez gaat nog een paar stappen verder als hij beargumenteert dat het een morele plicht is om het menselijk lichaam radicaal te herontwerpen voor een bestaan in de ruimte. De mens is een kwetsbare monocultuur in een gevaarlijke uithoek van het heelal, die zo snel mogelijk andere geschikte biotopen moet vinden. Daarvoor hebben we grotere hoofden en kleinere lichamen nodig. Winterslaap zou ook handig zijn. Dit werkt Enriquez wel goed uit. Zijn ideeën voelen soms ongemakkelijk, maar zijn altijd prikkelend.

Gebruikersprofielen van Noorse internetters zijn de duurste van de wereld. Waarom? Omdat sinds 1863 jaarlijks in oktober de belastingaangiften van alle Noorse burgers openbaar gemaakt worden. Het werkt als een rem op inkomensongelijkheid, maar het is ook een goudmijn voor marketeers. Bouw een handige scraper en je weet alles. Enriquez ziet dergelijke digitale sporen als tatoeages die we altijd met ons mee zullen dragen. Stel je nu eens voor, dat een radicale totale hack de internetgeschiedenis van alle internetters voor iedereen inzichtelijk maakt. Hoe zal die transparantie (à la Noorwegen) over onder meer onze seksuele fantasieën ethische normen beïnvloeden? Worden we progressiever of juist preutser? Het is een gedachte-experiment met een onzekere uitkomst, maar eigenlijk best goed voorstelbaar.