De start-up Asbeter wil asbest vernietigen met industriële afvalzuren en belooft meer. ‘Met elke kilogram asbestcementplaten die we vernietigen, besparen we ook een kilogram CO₂-uitstoot.’

Asbestexpert Jan Tempelman benadrukt al jaren dat gecontroleerd storten de enige betaalbare optie is voor asbest. In zijn meer dan 45 jaar asbestervaring zag hij allerlei initiatieven stranden. ‘En dat is geen fraaie erfenis voor onze kinderen.’ Maar de presentatie van de proefopstelling van de Rotterdamse start-up Asbeter, nog voor de corona-uitbraak, stemde Tempelman blij verrast. Het bedrijf wil asbest vernietigen met industriële afvalzuren. ‘Het ziet er echt gedegen uit. Asbeter slaat slim twee vliegen in één klap, afvalzuur is er genoeg.’

Klimaatvriendelijk

De start-up ontwikkelde een destructieproces voor asbestcementplaten: de grijze golfplaten die menig oude stal en schuur bedekken. Ze bestaan voor zo’n 10 % uit ‘wit’ asbest (chrysotiel), soms een fractie ‘blauw’ asbest (crocidoliet), en 90 % cement. Ze zijn zeker veertig jaar oud en vaak verweerd door zure depositie (‘stikstof’), wat het risico op blootstelling aan vezels vergroot. Nederland moet nog circa een miljoen ton aan platen opruimen.

Asbeter, gerund door een achtkoppig team onder leiding van ceo Inez Postema, won met zijn idee de Duurzame Innovatieprijs van Rabobank 2019 in de categorie Circulaire Economie. Met een extra tussenstap is het zogeheten Asbetter Acid-proces inmiddels ook geschikt voor de ruim 30.000 km aan asbesthoudende water-, riool- en gasbuizen die nog in de grond liggen. Die bevatten ook het risicovollere ‘blauw’ asbest.

Gaat het dan eindelijk lukken om asbest op grote schaal te vernietigen? Postema is daarvan overtuigd. ‘Dat je met zuren asbestvezels kunt vernietigen, is niet nieuw. Maar dat betaalbaar doen, daar zit de crux.’ Volgens de ceo maakt het gebruik van afvalzuur het proces economisch haalbaar én klimaatvriendelijk. Die zuren moet je anders neutraliseren met kalk, wat zorgt voor veel CO₂-uitstoot. ‘Met elke kilogram asbestcementplaten die we vernietigen, besparen we ook een kilogram CO₂-uitstoot.’

Silica als grondstof

Asbest, een natuurlijk mineraal, is een verzamelnaam voor een kristallijne vorm van silicaten. Het gaat om langwerpige vezelbundels die in de lengte kunnen splijten tot de beruchte kankerverwekkende asbestvezels. Hoe de vezels precies hun gevaarlijke structuur verliezen in het mechanisch-chemische proces van Asbeter kan Postema niet onthullen; het octrooi is ingediend. Maar wie de molecuulformules beschouwt van chrysotiel (‘wit asbest’: Mg₃(Si₂O₅)(OH)₄), of crocidoliet (‘blauw asbest’: Na₂Fe^III₂Fe^II₃Si₈O₂₂(OH)₂) ziet dat een zuur met de hydroxylgroepen aan de haal wil. Cement bevat kalk als bindmiddel, wat ook het zuur zal neutraliseren. Asbeter gebruikt vooral zout- en zwavelzuur.

Het eindresultaat is een zeer fijne vorm van silica (siliciumoxide). De deeltjes zijn kleiner dan 5 µm, te klein om nog intacte asbestvezels te bevatten. Bovendien bevatten ze geen meetbare hoeveelheden magnesium of ijzer meer. Silica is uitstekend geschikt om nieuw beton te produceren. En betonproducenten zoeken juist naar grondstoffen met een lage voetafdruk, aldus Postema. Bijproducten zijn magnesiumchloride en gips, ofwel calciumsulfaat. ‘Kolencentrales produceren gips bij ontzwaveling van rookgassen, maar steeds meer centrales sluiten om klimaatredenen.’ Dus ook daar verwacht Postema een afzetmarkt.

Momenteel is de ceo vooral bezig een consortium te creëren dat de demonstratiefabriek in Rotterdam moet realiseren. Die fabriek gaat jaarlijks 40.000 ton asbestcement en 160.000 ton aan restzuren verwerken. Daarmee kan het Nederlandse asbestprobleem in vijftien à twintig jaar zijn opgeruimd, aldus Postema. ‘Het idee klopt. En de technische hobbels onderweg lossen we op. Het is nu een kwestie van doorzetten en de juiste partners selecteren.’