Collectie: CRISPR-Cas
Type III CRISPR-Cas lanceert ‘Destroyer of Worlds’ om kolonie te redden
Wageningse onderzoekers beschrijven in Science hoe Type III CRISPR-Cas-systemen een hele cascade aan reacties activeren waardoor een geïnfecteerde bacterie sterft, maar de rest van de kolonie overleeft. ‘Je zou het een altruïstische daad kunnen noemen.’
Biologisch dagboek van een cel gemaakt
Met CRISPR-Cas1 en -Cas2 en retrons kun je de transcriptiegeschiedenis in een celpopulatie bijhouden in een soort logboek.
Gratis CRISPR voor een betere wereld
Wageningen University & Research maakte onlangs bekend dat het gratis licenties op de CRISPR-technologie gaat aanbieden aan non-profits.
Wat als we het concept ggo afschaffen?
Misschien is de Nobelprijs net dat extra zetje om de Europese Commissie tot verandering ten aanzien van de ggo-wetgeving aan te zetten, hoopt NBV-voorzitter Richard van Kranenburg.
CRISPR-Cas: van mens tot molecuul
Dr. Renée van Amerongen (UvA) over de (on)mogelijkheden van CRISPR-Cas.
KNCV-webinar over CRISPR-Cas9
Het volgende KNCV-webinar draait om CRISPR-Cas9: Renée van Amerongen praat geïnteresseerden online bij.
Ontdekking geknipt voor de Nobelprijs
De Nobelprijs voor de scheikunde gaat - voor velen eindelijk - naar CRISPR-Cas9, het herschrijven van de code van het leven, en wordt gedeeld door Jennifer A. Doudna en Emmanuelle Charpentier.
Meekijken met kinases
Vervang je een serine door een cysteïne in het FES-kinase, dan kun je er een fluorescent labeltje aan hangen en zien wat er met het enzym gebeurt.
CRISPR-baby-aanpassingen mislukt
De genetische aanpassing die de Chinees He Jiankui met CRISPR-Cas9 wilde toepassen om de menselijke tweeling Lulu en Nana hiv-vrij te maken is waarschijnlijk mislukt, concluderen Amerikanen die He’s manuscript onder ogen hebben gekregen.
Ctrl+F CRISPR
Koppel een Cas9 aan een zelfontworpen reverse-transcriptase en programmeer dat met een prime editing guide-RNA (pegRNA) en je kunt nog gerichter genoomaanpassingen maken, meldt een artikel in Nature.
Casplantjes
De CRISPR-Cas uitspraak van het Europese Hof van Justitie in de zomer van 2018 houdt de gemoederen nog steeds bezig. Richard van Kranenburg licht toe.
Vette nanodeeltjes brengen CRISPR-pakketje
Met nieuw ontwikkelde lipide-nanodeeltjes kun je het CRISPR/Cas9-complex vele malen sneller en efficiënter de cel inbrengen, meldt Amerikaans-Chinees onderzoek in Advanced Materials.
Verknipte kip krijgt geen griep
Gooi met CRISPR-Cas een specifiek fragment van kippen-DNA door elkaar en je krijgt kuikens die resistent zijn tegen vogelgriep. Zo bescherm je niet alleen de pluimveebranche maar ook de rest van de mensheid, stellen Britse onderzoekers in het onlinetijdschrift eLife.
CRISPR-genstudie in minilevertjes
Menselijke miniorgaantjes zijn wellicht beter voor de studie van bepaalde kankersoorten in specifieke menselijke cellen dan muismodellen, pleiten onderzoekers in een gecombineerde studie van het Hubrecht Institute en de Radboud Universiteit in het tijdschrijft Cell Stem Cell.
CRISPR-Cas kraakt kwallengif
Met CRISPR-Cas kun je een idee krijgen van de werking van natuurlijke gifstoffen. En op ideeën komen voor een mogelijk tegengif, suggereert een Australische publicatie in Nature Communications.
CRISPR-Cas met lichtschakelaar
Science Advances presenteert een CRISPR-Cas9-knipsetje dat pas werkt na activering met nabij-infraroodlicht. Zo kun je het DNA in een tumor lokaal verknippen terwijl de rest van de patiënt er geen last van heeft, claimen Yujun Song en collega’s van de universiteit van Nanjing.
Hoe muggen je zweet ruiken
In Florida is ontdekt hoe malariamuggen de zure componenten in menselijk zweet waarnemen. Saboteer die signaalroute en mensen ruiken nog maar half zo lekker voor een mug, schrijven Matthew DeGennaro en collega’s van Florida International University in Current Biology.
CRISPR-chip ziet mutaties meteen
In Californië is een chip ontwikkeld die dankzij CRISPR-Cas binnen een kwartier een specifieke genetische afwijking opspoort in een bloedmonster, zonder dat je dat eerst naar een lab hoeft te sturen. Zo kan een arts bijvoorbeeld snel checken of het voorschrijven van bepaalde medicijnen wel zin heeft, claimen Kiana Aran ...
Chinees claimt eerste CRISPR-baby’s
In Shenzhen, China, zouden de eerste genetisch gemodificeerde mensen zijn geboren. Geestelijk vader He Jiankui heeft dat verklapt in de aanloop van een internationaal gene-editingcongres in Hong Kong, meldt het Amerikaanse persbureau Associated Press.
Muizengenen editen kán
Voor het eerst heeft CRISPR-Cas erfelijke aandoeningen verholpen. Voorlopig alleen bij muizen maar bij mensen moet het op termijn ook kunnen, suggereren twee publicaties in Nature Medicine.
CRISPR-Cas veredelt planten supersnel
Met CRISPR-Cas9 kun je wilde tomaten in no time ombouwen tot kastomaten. Als de groententelende mensheid dat eerder had geweten had ze zich een paar duizend jaar geklungel met kruisingstechnieken kunnen besparen, suggereren twee publicaties in Nature Biotechnology.
Gene drive werkt écht tegen muggen
In Londen is de eerste gene drive ontwikkeld die malariamuggen echt helemaal uitroeit. In elk geval in het lab, meldt Nature Biotechnology.
CRISPR-Cas corrigeert Duchenne
Met CRISPR-Cas kun je een gemuteerd gen zo wijzigen dat het defecte gedeelte wordt overgeslagen bij de vertaling naar een eiwit. Het zou zou een definitief antwoord kunnen worden op de ziekte van Duchenne, suggereert een Amerikaanse publicatie in Genome Biology.
Nieuwe twijfels over CRISPR-Cas
DNA-reparatiemechanismes weigeren mee te werken aan succes.
Chromosomen niet vies van fusie
Gistcellen blijven verrassend goed functioneren wanneer je al hun genen aan elkaar plakt tot één of twee chromosomen. Dat blijkt uit twee publicaties die tegelijk zijn verschenen in Nature.
Kort nieuws, augustus 2018
Binnen de plantenveredeling moeten CRISPR-Cas en andere vormen van mutagenese worden beschouwd als genetische modificatie. Daar gelden dus de bijbehorende strenge Europese gmo-regels voor, heeft het Europese Hof bepaald.
Spinoza’s 2018: life sciences in de prijzen
Drie van de vier Spinozapremies gaan dit jaar naar levenswetenschappers. Anna Akhmanova en Marileen Dogterom, die samen onderzoek doen naar de structuur en functie van het cytoskelet, vielen allebei in de prijzen. Een derde Spinozapremie ging naar John van der Oost, een van de grondleggers van CRISPR-Cas.
Schadeherstel nekt CRISPR-CAS
CRISPR-Cas9 zou soms toch de kans op kanker wel eens kunnen verhogen. Op een onverwachte manier, blijkt uit twee publicaties die gelijktijdig zijn verschenen in Nature Medicine.
Knipt CRISPR-Cas kriskras?
Gentechnologie CRISPR-Cas is een bejubelde techniek waarmee je genen snel en nauwkeurig kunt aanpassen. Toch heeft die nauwkeurigheid grenzen. Hoe laat je CRISPR-Cas alleen op de beoogde plek knippen?
CRISPR-fouten uit tijdschrift geknipt
Nature Methods heeft een publicatie ingetrokken over onaanvaardbare neveneffecten van CRISPR-Cas bij muizen. De auteurs hebben conclusies getrokken die ze nooit hadden mogen trekken, luidt het oordeel.
Voorlopercellen met vlekjes
Voorzie cellen in een zebravisembryo met CRISPR-Cas9 van een genetisch ‘litteken’, en je kunt precies zien welke cellen in het volwassen organisme een gemeenschappelijke voorloper hebben. Alexander van Oudenaarden en zijn groep binnen het Hubrecht Instituut in Utrecht presenteren hun ScarTrace-techniek deze week in Nature.
Hoe Cas4 in de CRISPR-puzzel past
Zonder het Cas4-eiwit selecteren bacteriën de verkeerde fragmenten uit bacteriofagen-DNA en werkt hun CRISPR-Cas-afweersysteem niet meer. In Cell Reports onthulden Stan Brouns en collega’s van de TU Delft zojuist de rol van dit tot nu toe onbegrepen eiwit dat in ongeveer de helft van alle bekende CRISPR-Casvarianten voorkomt.
Tips, maart 2018
The CRISPR Journal is het eerste peer-reviewed tijdschrift dat zich specialiseert in CRISPR-Cas en aanverwante gene-editing.
Hoe CRISPR-Cas9 echt werkt
Twee recente publicaties in JACS geven meer inzicht in het mechanisme van CRISPR-Cas9. Zucai Suo en collega’s bestudeerden de manier waarop Cas9 besluit om DNA te knippen. Daarnaast hebben ze ook gekeken naar wat Cas9 doet nadat het geknipt heeft.
CRISPR ontsnapt uit endosoom
In Saudi Arabië hebben onderzoekers ontdekt hoe ze Cas9 en zijn guide RNA kunnen verpakken in een metal-organic framework. Hierdoor komt een groter deel van de Cas9 eiwitten aan in de celkern, meldt JACS.
Holmes speurt naar virussen
Het is nu mogelijk om met een papierstrookje op virussen te testen. Amerikaanse onderzoekers kunnen er onder andere dengue en het zikavirus mee identificeren, meldt Science.
CRISPR-Cas12a verklikt vreemd DNA
De groep van Jennifer Doudna heeft ontdekt dat CRISPR-Cas12a bruikbaar is voor de opsporing van virus‑DNA. In Science leggen ze uit hoe ze de aanwezigheid van het humaan papillomavirus (HPV) in patiëntenmonsters kunnen aantonen.
Nieuwe CRISPR-Cas9 knipt ook RNA
Een CRISPR-Cas9 uit Neisseria meningitidis, de bacterie die hersenvliesontsteking veroorzaakt, knipt zowel DNA als RNA, meldt Molecular Cell.
CRISPR-Cas schiet doelwit chemotherapie af
Inhibitie van een gen genaamd MELK helpt in het geheel niet tegen kanker. We hebben ons weer eens laten foppen door onvolmaakte laboratoriumtechnieken, claimen Jason Sheltzer en collega’s van het Cold Spring Harbor-lab in eLife.
Computer voorspelt collaterale CRISPR-schade
In Delft is een wiskundig model ontwikkeld dat de kans voorspelt op fouten bij het editen van genen met CRISPR-Cas. Zo kun je een knipplek zoeken met een minimale kans op ongelukjes, schrijven Martin Depken en collega’s in Cell Reports.
Gouddeeltje brengt CRISPR naar tumor
Een nano-gouddeeltje kan een CRISPR pakketje naar het genoom van een tumorcel transporteren. Chinese onderzoekers hopen dit multifunctionele voertuigje in te zetten om tumoren te bestrijden met gentherapie, schrijven ze in Angewandte Chemie.
ThermoCas, warm aanbevolen
Onafhankelijk van elkaar vonden twee onderzoeksgroepen een thermostabiele variant van CRISPR-Cas9. En ze mikken elk op een andere toepassing.
Genetische code met dubbele bodem
Op het oog identieke eiwitten kunnen verschillende functies hebben door verschillen in de onderliggende DNA-code. Tot die verrassende conclusie komen Anna Kashina en collega’s van de University of Pennsylvania in het onlinetijdschrift eLife.
CRISPR tegen doofheid
Een moleculaire CRISPR-schaar verpakt in een vettig omhulsel zorgt voor verminderde doofheid in muizen. Onderzoekers van het Howard Hughes Medical Institute beschrijven hoe het werkt in Nature.
CRISPR tegen diabetes
Met CRISPR-Cas kun je genen van muizen epigenetisch aanzetten en zo diabetes of spierdystrofie behandelen. Mits je het benodigde DNA verdeelt over twee virussen, vertellen onderzoekers van Salk in Cell.
Detectiekit voor CRISPR-biowapens
Om mogelijke toekomstige biowapens op basis van CRISPR-Cas gene drives in een vroeg stadium te ontdekken, ontworpen Martijn van Galen, Carina Nieuwenweg en Angelina Horsting een handzame detectiekit voor Cas9 DNA. Hiermee behaalden ze een eerste plaats binnen de Topsector Chemie Studentencompetitie, tijdens chemie-evenement CHAINS 2017.
De CRISPR recorder
Dankzij CRISPR-Cas kun je levende E.coli-cellen gaan gebruiken als microscopische datarecorder. Dit zou je wellicht kunnen gebruiken voor diagnostisering van ziektes, schrijven Wang en collega’s van Columbia University in Science.
Genen knippen in de hitte
In een composthoop in Ede is een Cas9-knipeiwit aangetroffen dat functioneert bij temperaturen tot 70 °C. Handig als je thermofiele bacteriën wilt modificeren die bij lagere temperatuur niet gedijen, schrijven John van der Oost en collega’s van Wageningen UR in Nature Communications.
AFM voelt DNA
Dankzij CRISPR-Cas kun je fouten in je chromosomen nu gewoon zien zitten. Mits je beschikt over een aangepaste AFM-microscoop, stellen onderzoekers van Virginia Commonwealth University in Nature Communications.
Zelfvernietigende mug
Na de knipklare muis is er nu ook een knipklare mug die zelf het Cas9-enzym aanmaakt. Dit maakt het makkelijker om genen uit te schakelen met CRISPR-Cas9 en zo hun functie te onderzoeken. Dit schrijven onderzoekers van de universiteit van Californië (Riverside) in PNAS.
CRISPR bezorgt Delft iGEM-zege
Met een antibioticaresistentietest voor melkvee hebben studenten van de TU Delft met overmacht de jaarlijkse iGEM-competitie voor synthetische biologie gewonnen. Ze behaalden zowel de Grand Prize als acht hoofdprijzen op afzonderlijke onderdelen, blijkt uit een persbericht.
Hoe een axolotl zich herstelt
Voor het hergroeien van afgehakte poten bij de axolotl zijn satellietcellen cruciaal. Dit ontdekten Duitse onderzoekers dankzij CRISPR-Cas, verklaren ze in PNAS.
CRISPR corrigeert spelling in DNA
Met CRISPR-Cas9 kun je nu ook een adenine-thymine basenpaar in menselijke stamcellen gecontroleerd veranderen in een guanine-cytosinepaar. Harvard-onderzoekers onder leiding van David Liu melden dat deze week in Nature.
CRISPR haalt mutaties uit mRNA
Met CRISPR-Cas13 kun je boodschapper-RNA chemisch modificeren en zo de fouten herstellen, die in het onderliggende DNA zijn geslopen. Zo verhelp je de symptomen van een erfelijke aandoening zonder onherstelbaar knip- en plakwerk, claimen Feng Zhang en collega’s van het Broad Institute deze week in Science.
CRISPR-varkens worden niet vet
Met CRISPR-Cas hebben Chinese onderzoekers biggetjes gecreëerd met een kwart minder vet in hun varkenslapjes. De dieren voelen zich er nog lekkerder bij ook, valt te lezen in PNAS.
Standaardwerk over onze toekomst
Weinig recente wetenschappelijke ontwikkelingen zijn zo veelbelovend en tegelijkertijd controversieel als CRISPR-Cas9. Jennifer Doudna, het boegbeeld van deze baanbrekende technologie, schreef er een prachtig boek over.
CRISPR knipt nu ook mRNA
Met CRISPR-Cas13 kun je in zoogdiercellen RNA verknippen in plaats van DNA. Zo kun je de expressie van een gen tijdelijk verminderen zonder het definitief te slopen, blijkt uit een Nature-publicatie van onderzoekers van MIT en het Broad Institute.
Knockoutmens in embryonale fase
Voor het eerst is CRISPR-Cas9 gebruikt om genen uit te schakelen in menselijke embryo’s, puur om te zien wat er gebeurde. Kathy Niakan en collega’s van het Francis Crick Institute in Londen presenteerden dit uiterst controversiële experiment zojuist in Nature.
‘Wij moeten inzetten op epigenetica’
Medisch bioloog Marianne Rots is pionier op het gebied van epigenetic editing, die met CRISPR-Cas een grote vlucht nam. Dat brengt ook zorgen. ‘Het is voorstelbaar dat de maatschappij binnenkort op de rem trapt.’
Hoognodige inactivatie
Een Amerikaans lab heeft met DNA-editing retrovirussen die xenotransplantatie van varkensorganen belemmeren, onschadelijk gemaakt. Maar niet iedereen gelooft in het belang van deze doorbraak.
Studentenspecial: De spelregels van moleculaire wetenschap
Life sciences of chemie studeer je waarschijnlijk om je te verdiepen in de wereld om je heen. Als je focus lag op hoe jij je daartoe verhoudt, had je wellicht filosofie gekozen. Ook in het werk van life scientists en chemici speelt ethiek echter een rol.
Hoe je een embryo repareert
Genetische defecten in menselijke embryo’s foutloos herstellen met CRISPR-Cas9 is vooral een kwestie van goede timing. Dat stellen Shoukhrat Mitalipov en collega’s van Oregon Health & Science University in Nature.
Algen opvoeren met CRISPR-Cas
Zet met CRISPR-Cas9 de rem op één transcriptiefactor en algen gaan tweemaal zo veel lipides produceren zonder dat ze er langzamer door gaan groeien. Door dit soort ingrepen wordt biodieselproductie door algen misschien nog wel eens rendabel, melden Eric Moellering en collega’s van Synthetic Genomics in La Jolla, California, vandaag ...
Geduld voor Europese plantenveredelaars
Nog niet eerder waren plantenrassen zo efficiënt van nieuwe eigenschappen te voorzien als met CRISPR-Cas. In de EU is het echter nog onduidelijk of het om ggo’s gaat, dus zijn bedrijven afwachtend.
Inhaalslag voor gentherapie
Gentherapie werkt bij meer dan honderd patiënten en nieuwe technieken komen er aan. Breekt deze therapie eindelijk door?
‘Gene drive moet open-sourcetechnologie zijn’
Terwijl overheden peinzen over regels voor gene drive-onderzoek, zoekt Kevin Esvelt de oplossing in burgerinspraak en volledige transparantie rond experimenten.
Embryo’s kweken binnen de grenzen?
In België, Engeland en Zweden is embryokweek voor onderzoek al toegestaan. De Gezondheidsraad en de Commissie Genetische Modificatie willen Nederland aan dat rijtje toevoegen.
Ontsteking remt ontsteking
Chronische ontstekingen zoals reumatische artritis zijn wellicht te bestrijden met subtiel verknipte stamcellen die in een ontstoken omgeving vanzelf ontstekingsremmers gaan aanmaken. Waarbij ze de dosis vanzelf aanpassen aan de ernst van de situatie, schrijven Farshid Guilak en collega’s van Washington University in Stem Cell Reports.
Alternatieve CRISPR-knipper
CRISPR-Cpf1 zou zomaar de opvolger van CRISPR-Cas9 kunnen worden. Het knipt op plekken waar je eerder niet kon komen en is veel kleiner, zodat je het makkelijker een cel binnensmokkelt. Om het te demonstreren hebben Eric Olson en collega’s van het University of Texas Southwestern Medical Center laten zien dat ...
Gezondheidsraad: kweek embryo’s voor onderzoek
Om serieus onderzoek naar CRISPR-editing van menselijke genen te doen, zul je menselijke embryo’s moeten kweken. De overheid kan het verbod daarop dus beter opheffen, stellen de Gezondheidsraad en de Commissie Genetische Modificatie (Cogem) in een gezamenlijk advies aan het ministerie van VWS.
CRISPR redt gezichtsvermogen
Met CRISPR/Cas9 kun je het gezichtsvermogen van muizen met retinitis pigmentosa redden. In elk geval gedeeltelijk, schrijven Anand Swaroop en collega’s van het Amerikaanse National Eye Institute in Nature Communications.
Gene drives, moeten we dat wel willen?
De roep om een moratorium op gene drives wordt alsmaar luider. Onderzoekers vrezen dat een veelbelovende techniek in het verdomhoekje terecht komt.
Hoe je een koe verknipt
Met een variant op CRISPR-Cas9 kun je gemodificeerde runderen kweken met bovengemiddelde resistentie tegen rundertuberculose. En dat dit geen detecteerbare neveneffecten oplevert is eigenlijk het grootste nieuws, schrijven Chinese onderzoekers in het tijdschrift Genome Biology.
Zesletterbacterie went er aan
Voor het eerst is een ‘semisynthetisch’ organisme gebouwd dat echt probleemloos werkt met zes verschillende letters in zijn DNA in plaats van vier. Met CRISPR-Cas als moleculaire stok achter de deur, schrijven onderzoekers van het Scripps-instituut in PNAS.
Varken als draagvader
Schakel met CRISPR-Cas één gen uit in embryo’s van mannelijke varkens, en ze produceren later geen zaadcellen meer. Handig als je ze wilt gebruiken om andermans sperma te produceren, schrijven Schotse en Amerikaanse onderzoekers in Scientific Reports.
Kies je champignon
Redactioneel
Schaar wordt schakelaar
Het nieuwste genetische gereedschapje knipt geselecteerde genen niet door, maar zet ze juist aan. In vivo en desnoods met een aantal tegelijk, melden onderzoekers van het Whitehead Institute in het tijdschrift Cell Research.
Bacterie weigert DNA
CRISPR locus breekt plasmiden af
- Contact
- Adverteren
- Edities
- Abonnement
- Bedrijvengids
- Copyright
- © 2021 Science Link
EEN UITGAVE VAN DE KNCV VOOR
